Nieodpłatne przekazanie udziałów w spółce kapitałowej a exit tax

Definicja składników majątkowych

Sądy zwróciły uwagę, że w art. 5a pkt 2 updof jest zawarta definicja legalna składników majątkowych. Są nimi aktywa w rozumieniu uor pomniejszone o przejęte długi funkcjonalnie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą zbywcy, o ile długi te nie zostały uwzględnione w cenie nabycia, o której mowa w art. 22g ust. 3 updof. W art. 3 ust. 1 pkt 12 uor aktywa określa się jako kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Ponadto, w myśl art. 30dh ust. 2 updof, przez składnik majątku rozumie się również przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część.

Zdaniem sądów ustawowa definicja składników majątkowych wskazuje, że chodzi o składniki związane z działalnością gospodarczą podatnika. Zasadniczo bowiem opodatkowaniu exit tax podlega osiągnięcie niezrealizowanych zysków z działalności gospodarczej. Odstępstwem od tego jest opodatkowanie w przypadku zmiany rezydencji podatkowej – na podstawie art. 30da ust. 3 updof – podatkiem od dochodów z niezrealizowanych zysków składników majątku niezwiązanych z działalnością gospodarczą, tj. majątku osobistego osoby fizycznej, obejmującego: ogół praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną, udziały w spółce, akcje i inne papiery wartościowe, pochodne instrumenty finansowe oraz tytuły uczestnictwa w funduszach kapitałowych.

Udział w spółce to majątek osobisty

Według sądów nie budzi wątpliwości, że udziały, które skarżąca planuje przekazać swojemu synowi, nie stanowią składnika majątku związanego z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą. Udziały te stanowią jej majątek osobisty. W ocenie sądów pojęcia „majątku osobistego”, zdefiniowanego w art. 30da ust. 3 updof, nie można utożsamiać z pojęciem „składnika majątku” użytym w art. 30dh ust. 3 pkt 1 updof, gdyż mają one na gruncie tej ustawy różne znaczenia. Skoro zatem – na podstawie art. 30dh ust. 3 pkt 1 updof – opodatkowane jest nieodpłatne przekazanie za granicę innemu podmiotowi składnika majątku, to nie można zasadnie twierdzić, że podatkowi od wyjścia podlega nieodpłatne przekazanie mienia będącego majątkiem osobistym skarżącej. Zatem w opisanej sytuacji darowanie przez skarżącą swojemu synowi udziałów nie jest opodatkowane – czytamy w wyroku WSA.

Co wynika z dyrektywy

Za taką interpretacją przemawiają według sądów także regulacje unijne, bowiem z art. 5 dyrektywy ATAD (dyrektywa Rady (UE) 2016/1164 z 12.07.2016 r. ustanawiająca przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego), nie wynika, aby w sytuacji określonej w art. 30dh ust. 3 pkt 1 updof było możliwe wymierzenie podatku od niezrealizowanych zysków. Wprawdzie dyrektywa wyznacza jedynie ogólny, minimalny poziom ochrony przed agresywnym planowaniem podatkowym, jednak – według sądu – nie oznacza to przyzwolenia na wprowadzenie przepisów nieznajdujących oparcia w regulacjach tego aktu prawnego.

Z treści dyrektywy nie można wyczytać, że podatek od wyjścia ma zastosowanie także do darowizn między członkami rodziny mienia należącego do majątku osobistego darczyńcy będącego osobą fizyczną.