Karty na posiłki dla pracowników – po zmianie przepisów nadal trudno uniknąć ZUS

Wątpliwości pracodawcy

Pytanie pracodawcy, występującego o wydanie tej interpretacji, dotyczyło § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia składkowego. Po ostatniej nowelizacji przepis ten mówi, że podstawy wymiaru składek nie stanowi wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu oraz wartość otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów i kart przedpłaconych uprawniających do nabycia wyłącznie posiłków w placówkach gastronomicznych lub handlowych – do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 450 zł.

Pracodawca wskazał, że zgodnie z zapisami układu zbiorowego pracy pracownicy nabywają prawo do bonu na posiłek pracowniczy w wysokości 29 zł za każdy dzień roboczy. Pracodawca realizuje ten obowiązek w ten sposób, że odpowiednią wartością zasila kartę przedpłaconą. Zaznaczył, że wydawane przez niego karty przedpłacone uprawniają do nabycia wyłącznie posiłku lub zakupu produktów żywnościowych umożliwiających przygotowanie posiłku we własnym zakresie (nie można zapłacić kartą za chemię, papierosy, alkohol itp.). Dlatego wydawane pracownikom karty powinny być – do kwoty 450 zł miesięcznie – zwolnione od składek.

Stanowisko ZUS

ZUS nie zgodził się z tym poglądem. W uzasadnieniu wskazał, że przez „posiłek”, wyłączony ze składek, należy rozumieć zarówno gotowe posiłki, jak i przetworzone produkty żywnościowe nadające się do bezpośredniego spożycia. Nie podlega natomiast wyłączeniu z podstawy wymiaru składek wartość bonów, talonów czy innych znaków towarowych umożliwiających zakup wszelkich towarów, zarówno spożywczych nieprzetworzonych, innych, np. przemysłowych, chemicznych, bądź usług realizowanych w sklepach, sieciach handlowych, punktach usługowych. Dotyczy to w szczególności wartości środków znajdujących się na kartach płatniczych typu pre-paid, doładowanych środkami pieniężnymi i przekazanych pracownikom z możliwością wykorzystania do zapłaty za różne towary i usługi oferowane zarówno przez placówki gastronomiczne czy sklepy, jak i punkty usługowe.

ZUS powołał się na wyrok SN z 24.09.2015 r. (I UK 205/15), w którym sąd stwierdził, że w rozporządzeniu składkowym ustawodawca nie zawarł definicji legalnej pojęcia „posiłek”, ale brak takiej definicji ustawowej nie uprawnia do przyjęcia, że „posiłek” jest tożsamy z „produktem spożywczym”. „Produktem spożywczym” są według sądu z całą pewnością makaron, kasza, mąka, drożdże, które nie nadają się do bezpośredniego spożycia, a więc nie każdy produkt spożywczy może być potraktowany jako posiłek.

Ponadto ZUS argumentował, że podczas dokonywania wykładni prawa należy przyjmować, że wszelkie wyłączenia danych przychodów z podstawy wymiaru składek społecznych są wyjątkiem i nie podlegają wykładni rozszerzającej. Nie będzie zatem wyłączona z podstawy wymiaru składek społecznych wartość kart przedpłaconych wydawanych pracownikom, uprawniających do nabycia na ich podstawie posiłków lub produktów umożliwiających przygotowanie posiłku we własnym zakresie.

Wynika z tego, że jeżeli wydawane przez pracodawcę karty przedpłacone umożliwiają pracownikom zakup w palcówkach handlowych rożnych artykułów, w tym produktów spożywczych nieprzetworzonych, to ich wartość – w ocenie ZUS – nie może zostać pominięta przy obliczaniu składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne.