Jak rozliczyć VAT od sprzedaży samochodu ciężarowego zakupionego bez tego podatku

VAT podlegają m.in. odpłatne dostawy towarów na terytorium kraju (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT), o ile są dokonywane przez podatnika działającego w takim charakterze (art. 2 ust. 1 lit. c dyrektywy 112), tj. następują w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu VAT.

Do dostaw towarów w ramach działalności gospodarczej dochodzi przy tym m.in. w związku ze sprzedażą składników majątku przedsiębiorców podatników VAT. Taki charakter ma wskazany samochód, więc jego sprzedaż będzie podlegać VAT według stawki 23% (mimo nabycia bez VAT oraz mimo niewielkiego prawa do odliczenia przy zakupach dotyczących samochodu).

W określonych przepisami sytuacjach dostawy towarów używanych mogą być jednak opodatkowane według szczególnej procedury – opodatkowania marży. Jej istotą jest opodatkowanie różnicy między kwotą sprzedaży a kwotą nabycia, pomniejszonej o kwotę podatku (art. 120 ustawy o VAT).

Procedura opodatkowania marży może być stosowana do dostaw towarów (także samochodów) używanych, które zostały nabyte od podmiotów wymienionych w art. 120 ust. 10 ustawy o VAT, w tym od osób prywatnych. Jednocześnie organy podatkowe zgadzają się na jej stosowanie, jeżeli podatnicy nabywali towary (także samochody) używane, przewidując ich odsprzedaż w przyszłości, po okresie używania w działalności (np. interpretacje KIS z 18.07.2017, 0111-KDIB3-1.4012.162.2017.2.AB, 2.01.2018, 0114-KDIP1-3.4012.488.2017.1.ISZ, 19.02.2018, 0111-KDIB3-1.4012.95.2018.1.IK, 25.09.2020, 0114-KDIP1-3.4012.527.2020.1.PRM).

Zakładając, że przedsiębiorca kupił samochód z zamiarem jego odsprzedaży (po okresie używania w działalności gospodarczej), najkorzystniejsza z uwagi na VAT będzie jego sprzedaż z zastosowaniem procedury opodatkowania marży. Z pewnością bowiem cena sprzedaży pojazdu będzie niższa od ceny jego zakupu, co spowoduje, że podstawa opodatkowania VAT będzie „zerowa” i podatek ten nie wystąpi. W takim przypadku faktura dokumentująca sprzedaż samochodu:

• nie powinna zawierać danych określonych w art. 106e ust. 1 pkt 9–14 ustawy o VAT (tj. ceny jednostkowej netto, kwoty nieuwzględnionych w cenie jednostkowej netto opustów lub obniżek cen, w tym w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty, wartości sprzedaży netto, stawki podatku, sumy wartości sprzedaży netto oraz kwoty podatku od tej sumy),
• powinna dodatkowo zawierać wyrazy „procedura marży – towary używane” (art. 106e ust. 3 ustawy o VAT).

Oczywiście zastosowanie procedury marży jest w przedstawionej sytuacji uprawnieniem, a nie obowiązkiem przedsiębiorcy. Nie ma przeszkód, aby z niej nie skorzystał i opodatkował dostawę samochodu VAT, na zasadach ogólnych. Dokumentująca tę dostawę faktura powinna być wówczas „zwykłą” fakturą z VAT obliczonym według stawki podstawowej 23%.

W grę wchodzi również wycofanie samochodu przed sprzedażą na cele osobiste. Jego sprzedaż nie będzie wówczas objęta VAT (a w konsekwencji nie może być udokumentowana fakturą, zaś umowa sprzedaży będzie podlegała PCC). W takim jednak przypadku poprzedzające sprzedaż wycofanie samochodu na cele osobiste będzie zapewne podlegać VAT jako nieodpłatna dostawa towarów (art. 7 ust. 2 ustawy o VAT).

Ze względu na brak prawa do odliczenia VAT przy nabyciu samochodu, podstawa opodatkowania tej nieodpłatnej dostawy powinna zostać ustalona w sposób szczególny. Z orzecznictwa TSUE wynika, że stanowi ją cena nabycia części składowych (lub podobnych części składowych), przy których nabyciu przysługiwało prawo do odliczenia, określona w momencie przekazania (wyrok TSUE z 17.05.2001, w połączonych sprawach C-322/99 i C-323/99). W konsekwencji podstawa opodatkowania tego nieodpłatnego przekazania będzie zapewne niewielka, a być może w ogóle nie wystąpi (jeżeli takie części składowe ze względu na zużycie nie mają już wartości rynkowej).