Jak odróżnić rezerwę od rozliczeń międzyokresowych kosztów i zobowiązania warunkowego

Różnice te są przedmiotem objaśnień zamieszczonych w KRS 6 Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe. Zgodnie z nim dla odróżnienia pojęcia „zobowiązań warunkowych” od pozostałych pojęć najważniejsze jest istnienie – bądź nie – obecnego obowiązku wynikającego z przeszłych zdarzeń. Jeżeli takiego obowiązku nie ma, a możemy wskazać jedynie przyszłe możliwe obowiązki, to mamy do czynienia z zobowiązaniem warunkowym.

Różnica między rezerwami a biernymi rozliczeniami międzyokresowymi kosztów (RMK) zasadza się na klasyfikacji towarzyszących im kosztów oraz zasad rachunkowości, których przestrzeganie wymaga ich utworzenia.

Biernych RMK dokonuje się w ciężar podstawowych kosztów operacyjnych (kosztów wytworzenia produktów lub usług, kosztów sprzedaży, kosztów zarządu). Natomiast rezerwy należy tworzyć w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych albo kosztów finansowych.

Zgodnie bowiem z uor rezerwy to zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne (art. 3 ust. 1 pkt 21). W myśl tej definicji rezerwa zawsze musi spełniać kryteria ujęcia zobowiązań, a zatem (art. 3 ust. 1 pkt 20):

1) wynika ze zdarzeń przeszłych,

2) tworzy obecny obowiązek,

3) można ją wiarygodnie wycenić,

4) spowoduje wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki.

Jak stanowi KSR 6 (pkt 2.2), rezerwy tworzy się zgodnie z obowiązkiem prawnym lub ze zwyczajowo oczekiwanym obowiązkiem handlowym.

Biernych RMK dokonuje się na poczet przypadających na bieżący okres sprawozdawczy kosztów wynikających w szczególności (art. 39 ust. 2 uor):

• ze świadczeń wykonanych na rzecz jednostki przez jej kontrahentów,
• z obowiązku wykonania, związanych z bieżącą działalnością, przyszłych świadczeń na rzecz pracowników oraz innych osób, nawet jeżeli data powstania zobowiązania nie jest jeszcze znana.

Różnicę między rezerwami a biernymi RMK można również wyjaśniać, biorąc pod uwagę tzw. nadrzędne zasady rachunkowości. Rezerwy wynikają z zasady ostrożności (art. 7 ust. 1 pkt 5 uor), natomiast bierne RMK są skutkiem przestrzegania zasady współmierności (art. 6 ust. 2 uor).

Zestawienie różnic między omawianymi pojęciami zamieszczono w tabeli.