Faktura za naprawę powypadkową opłacona przez ubezpieczyciela – odliczenie VAT i koszty podatkowe

Odliczenie VAT

Co do zasady prawo do odliczenia VAT przysługuje w zakresie, w jakim nabywane towary lub usługi są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności opodatkowanych. Kwota podatku naliczonego, którą można odliczyć, to suma kwot podatku wynikająca z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług (art. 86 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT).

Spółka pyta, czy nie stanowi przeszkody do odliczenia fakt, że kwota brutto (zawierająca VAT naliczony), wynikająca z otrzymanej faktury, nie została przez nią zapłacona, tylko pokryta przez ubezpieczyciela.

Sytuacje, w których automatycznie wyłączane jest prawo do odliczenia VAT, wskazano w art. 88 ustawy o VAT. Przykładowo prawo to nie przysługuje, jeżeli podatek został wykazany na fakturze dokumentującej transakcję niepodlegającą VAT lub zwolnioną od podatku. Ponadto prawo do odliczenia – w myśl art. 88 ust. 4 ustawy o VAT – mają jedynie zarejestrowani czynni podatnicy VAT. Z ustawy tej nie wynika natomiast, by prawo do odliczenia nie przysługiwało, jeśli zakup sfinansował inny podmiot.

Organy podatkowe potwierdzają istnienie prawa do odliczenia VAT przez podatnika, w przypadku gdy faktura została uregulowana przez ubezpieczyciela, bezpośrednio na rachunek bankowy warsztatu, w ramach wypłaty przyznanego odszkodowania (np. interpretacja IS w Katowicach z 11.04.2014 r., IBPP2/443-50/14/KO). Podkreślają, że warunkiem jest jedynie wypełnienie zasady ogólnej, czyli naprawa powypadkowa musi być związana z wykonywanymi przez podatnika czynnościami opodatkowanymi (przy jednoczesnym braku okoliczności wyłączających prawo do odliczenia, wynikających z art. 88 ustawy o VAT).

Podobnie wypowiedział się WSA we Wrocławiu w wyroku z 17.09.2013 r. (I SA/Wr 722/13): Nie można zgodzić się z wnioskodawcą, że nabywcą usługi naprawy samochodu jest ubezpieczyciel, ponieważ to spółka zleca naprawę i naprawie podlega samochód należący do spółki. Nie jest istotne, że część kosztów naprawy (w kwocie netto) pokrywa ubezpieczyciel.

Reasumując: dla powstania prawa do odliczenia VAT nie powinno mieć znaczenia, kto sfinansował dany wydatek.

W przypadku pojazdów samochodowych należy oczywiście pamiętać o ograniczeniu kwoty podlegającej odliczeniu na podstawie art. 86a ust. 1 ustawy o VAT, gdy pojazd nie jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej. Spółka ma zatem prawo do odliczenia jedynie 50% kwoty VAT naliczonego, wynikającej z faktury za naprawę powypadkową.

Koszty podatkowe

Jeśli chodzi o koszty uzyskania przychodów, to zgodnie z ogólną zasadą, wynikającą z art. 15 ust. 1 updop, są nimi koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1.

Rozwijając tę zasadę, organy podatkowe w licznych interpretacjach wskazują, że dany wydatek można zaliczyć do kosztów podatkowych pod warunkiem:

• faktycznego poniesienia wydatku,
• istnienia związku przyczynowo-skutkowego między wydatkiem a przychodami,
• braku wydatku na liście negatywnej, zawartej w art. 16 updop,
• odpowiedniego udokumentowania wydatku.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 50 updop nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat powstałych w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych, jeżeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym. Samochód spółki był objęty ubezpieczeniem dobrowolnym (ubezpieczyciel opłacił fakturę w ramach wypłaty odszkodowania z polisy AC). Stąd wyłączenie to nie będzie mieć zastosowania.

Z kolei w myśl art. 16 ust. 1 pkt 51 updop nie uważa się za koszty uzyskania przychodów 25% poniesionych wydatków z tytułu kosztów używania samochodu osobowego na potrzeby działalności gospodarczej – jeśli samochód osobowy jest wykorzystywany również do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika. Innymi słowy podatnik, który wykorzystuje firmowy samochód osobowy do „celów mieszanych”, może zaliczyć do kosztów podatkowych jedynie 75% wydatków eksploatacyjnych ponoszonych w związku z tym samochodem. Do takich wydatków, podlegających ograniczeniu, zaliczają się m.in. naprawy powypadkowe.

Czy zatem spółka może zaliczyć do kosztów podatkowych 75% wydatków na naprawę powypadkową – mimo że faktura dokumentująca usługę została opłacona przez ubezpieczyciela?

Na ten temat wypowiedziała się IS w Łodzi w interpretacji z 25.11.2016 r. (1061-IPTPB1.4511.700.2016.2.AG), dotyczącej sytuacji, w której samochód podatnika został uszkodzony z winy innego kierującego, którego ubezpieczyciel na podstawie faktury wystawionej przez warsztat pokrył koszty naprawy pojazdu w pełnej wysokości.

IS stwierdziła, że koszty naprawy powypadkowej samochodu zostały poniesione ze środków pieniężnych wnioskodawcy, tj. z przyznanego wnioskodawcy przez zakład ubezpieczeń ubezpieczający sprawcę szkody odszkodowania za szkodę w środku trwałym, stosownie do wybranego przez niego wariantu naprawienia szkody.

Wybierając taki wariant naprawienia szkody, wnioskodawca upoważnił zakład ubezpieczeń do pokrycia tych kosztów, w efekcie rozliczenie tych kosztów nastąpiło bezpośrednio pomiędzy ubezpieczycielem a zakładem naprawczym. W związku z tym IS uznała, że koszty naprawy powypadkowej samochodu objętego ubezpieczeniem dobrowolnym będą stanowić koszt uzyskania przychodów. Została bowiem spełniona przesłanka faktycznego poniesienia wydatku, co nastąpiło ze środków przyznanego podatnikowi odszkodowania za szkodę w jego środku trwałym.

Reasumując: spółka może uznać za koszt podatkowy 75% wydatków na naprawę powypadkową; bez względu na to, że faktura je dokumentująca została opłacona przez ubezpieczyciela – odszkodowanie przyznane z polisy AC powinno być bowiem traktowane jako środki pieniężne spółki.

Przychody podatkowe

Skutkiem tego będzie jednocześnie konieczność wykazania przychodu podatkowego w wysokości wypłaconego odszkodowania – w myśl art. 12 ust. 1 pkt 1 updop (potwierdza to m.in. interpretacja KIS z 23.04.2021 r., 0111-KDIB1-2.4010.68.2021.2.BD). Przychód podatkowy powstaje niezależnie od tego, czy odszkodowanie trafiło na konto bankowe podatnika, czy też zostało wypłacone bezpośrednio warsztatowi samochodowemu. Na jego wysokość nie ma wpływu to, że podatnik w kosztach podatkowych ujmie jedynie 75% wydatków na naprawy powypadkowe. Przychodem każdorazowo będzie całość odszkodowania wypłaconego z polisy, co potwierdził WSA w Gdańsku w wyroku z 19.11.2019 r. (I SA/Gd 1445/19).