Dodatkowy dyżur na portierni – rozliczenie czasu pracy

Opisany dyżur nie jest dyżurem w znaczeniu, na jakie wskazuje art. 151⁵ Kp. Dyżurowanie w tym przypadku stanowi pracę na portierni – przepracowane 3 godz. muszą być kwalifikowane jako praca w godzinach nadliczbowych i zrekompensowane według zasad rekompensaty nadgodzin.

Dyżury pracownicze (art. 151⁵ Kp) polegają na pozostawaniu pracownika poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę, przy założeniu że praca ta może faktycznie nie być wykonywana. Zobowiązanie pracownika obejmuje w tym przypadku oczekiwanie na pracę w stanie psychofizycznym umożliwiającym podjęcie jej w razie takiej potrzeby. Sam czas dyżuru nie stanowi czasu pracy, ale do czasu pracy wlicza się każdą pracę wykonywaną podczas dyżuru.

Ważne: praca, do jakiej świadczenia pracownik może być obowiązany podczas dyżuru, jest pracą wynikającą z umowy o pracę. Nie można zlecać dyżurów w celu wykonania innej pracy – nie ma tu zastosowania art. 42 § 4 Kp (okre‑

sowe polecenie wykonywania innej rodzajowo pracy niż ta, która została ustalona w umowie o pracę).

Czas dyżuru jest rekompensowany w następujący sposób:

• za czas dyżuru zakładowego przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze równym długości dyżuru; gdy nie ma możliwości udzielenia czasu wolnego, pracownikowi należne jest wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną (jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony, pracownikowi przysługuje 60% wynagrodzenia),
• za czas dyżuru domowego nie przysługuje żadna rekompensata.

Czas podjętej i wykonywanej w trakcie dyżuru pracy będzie zaś rozliczany według przepisów o pracy nadliczbowej.

Często potocznego określenia „dyżur” używa się w odniesieniu do pracy związanej np. z obsługą sekretariatu („mam dyżur w sekretariacie”), portierni itp. Jest to tymczasem świadczenie pracy. Niekiedy faktycznie mało intensywne – jak w sytuacji opisanej w pytaniu – ale takiego „dyżuru” nie można traktować jako gotowości do podjęcia pracy.

W opisanym przypadku pracą są bowiem nie tylko czynności odebrania kluczy i zamknięcia budynku (pomieszczeń itp.), lecz także cały pozostały okres (nadzór nad budynkiem/pilnowanie, monitorowanie osób wychodzących i ew. wchodzących itp.).

Ważne: dyżur w rozumieniu art. 151⁵ Kp polega na samym oczekiwaniu na świadczenie pracy, a nie na jej wykonywaniu. Nie jest takim dyżurem wykonywanie pracy polegającej np. na dozorowaniu urządzeń, pilnowaniu obiektu.

Pracownikowi zlecono pracę nadliczbową, którą świadczył przez 3 godz., pilnując budynku i wykonując inne czynności na portierni (praca nadliczbowa nie musi obejmować tylko prac wchodzących w zakres rodzajowy pracy z umowy o pracę). Przysługuje za nią rekompensata według reguł przypisanych do nadgodzin. Jest to wynagrodzenie wraz z dodatkiem (50%, bo pracownik nie spełnił przesłanek uzyskania prawa do 100% dodatku, chyba że była to pora nocna) lub czas wolny na wniosek pracownika (godzina za godzinę) albo bez wniosku (narzucony przez pracodawcę – 1,5 godz. wolnej za godzinę nadliczbową).