Darowizna pieniężna od najbliższej rodziny prosto na konto obdarowanego

Tak wynika z uchwały NSA z 20.03.2023 r. (III FPS 3/22).

Dotyczyła ona zwolnienia podatkowego na podstawie art. 4a ustawy z 28.07.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. DzU z 2021 r. poz. 1043, dalej upsd) dla darowizn na rzecz małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy.

Aby z niego skorzystać, konieczne jest kumulatywne spełnienie dwóch warunków (art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2 upsd):

• zgłoszenie do właściwego US w ciągu 6 mies. faktu otrzymania darowizny,
• udokumentowanie otrzymania środków pieniężnych dowodem ich przekazania na rachunek płatniczy nabywcy (obdarowanego), na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub w skok bądź przekazem pocztowym.

Jak orzekł NSA, jeśli celem analizowanej regulacji jest potwierdzenie faktu dokonania darowizny, to tym bardziej nieodzowne staje się ustalenie, że wpłaty na konto obdarowanego dokonał darczyńca. Jak jednak tego dokonać, jeśli odstąpimy od weryfikacji osoby dokonującej tej wpłaty? Nie sposób odgadnąć, jak wpłatę zrealizowaną przez obdarowanego na własne konto można uznać za darowiznę. Z tego względu należy stwierdzić, że „w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 upsd”, warunkiem zwolnienia na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2 upsd jest udokumentowanie nabycia środków pieniężnych dowodem przekazania „na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub w skok, lub przekazem pocztowym” w sposób zapewniający identyfikację stron umowy. (…) Dowód ten dokumentuje dokonanie wpłaty lub przelewu środków pieniężnych, będących przedmiotem czynności prawnej darowizny (art. 888 § Kc), przez darczyńcę na konto obdarowanego, a nie wpłatę lub przelew obdarowanego na własną rzecz w imieniu darczyńcy.

Według sądu kluczowe jest udokumentowanie transferu pieniężnego składnika majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Tylko w ten sposób zapewni się bowiem bezpieczeństwo obrotu, przez wyeliminowanie prób dokonania wpłaty na rzecz samego siebie środków niewiadomego pochodzenia i nadania tej czynności pozoru wykonania umowy darowizny. Z tego względu w art. 4a ust. 3 upsd prawodawca postanowił, że w przypadku niespełnienia ww. warunków nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.