Czy w 2021 r. można udzielać zaległych urlopów w trybie przepisów antycovidowych
Czy w 2021 r. nadal możemy korzystać z tej opcji wobec pracowników z zaległym urlopem, a jeśli tak, to w jakim wymiarze?
[1] Ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2020 r. poz. 1842).
Zależy to od dwóch czynników – obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19 w 2021 r., oraz od liczby dni zaległego urlopu dotychczas udzielonego na podstawie art. 15ge specustawy[1].
Koniec nieokreślony
Od 24.06.2020 r. pracodawca ma prawo wysłać pracownika na tzw. przymusowy zaległy urlop wypoczynkowy (niewykorzystany w poprzednich latach). Sam wskazuje jego termin, pomijając przy tym plan urlopów i nie pytając pracownika o zgodę. Pozwala na to art. 15gc specustawy. Przepis ten wprowadza jednak dwa ograniczenia. Pierwszym z nich jest czas, w którym pracodawca może zrealizować swoje uprawnienie. Powinien udzielić zaległego urlopu w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19.
Pierwszy dzień takiego urlopu może się nawet pokrywać z ostatnim dniem trwania jednego z tych stanów (w zależności od tego, który będzie ostatni), a dalsza część urlopu może przypadać już po jego odwołaniu. Sformułowanie art. 15gc specustawy prowadzi bowiem do wniosku, że okres stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii dotyczy wydania polecenia o przymusowym urlopie, a nie jego wykorzystania.
W związku z powyższym pracodawca może w 2021 r. udzielać przymusowego urlopu zaległego w trybie art. 15gc specustawy, pod warunkiem że okres stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii nadal będzie obowiązywał.
Dni limitowane
Drugie wspomniane ograniczenie specustawy to maksymalnie 30 dni przymusowego urlopu zaległego, jaki może być udzielony zgodnie z art. 15gc specustawy. Ponieważ brak w tej regulacji doprecyzowania, czy dotyczy ona konkretnego roku kalendarzowego, trzeba przyjąć, że wymiar ten obejmuje cały okres stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii, bez względu na czas jego obowiązywania (według obecnego stanu prawnego).
Udzielenie pracownikom w 2020 r. całej puli 30 dni przymusowego urlopu zaległego wykluczy zatem stosowanie wobec nich art. 15gc specustawy w 2021 r. Będzie natomiast możliwe w stosunku do osób na etatach, które nie wykorzystały całego limitu. W ich przypadku wymiar przymusowego urlopu w 2021 r. będzie odpowiadał różnicy między 30 dniami a liczbą dni urlopowych wykorzystanych do momentu podjęcia decyzji o jego udzieleniu.
Brak wyłączenia
[2] Por. pip.gov.pl oraz gov.pl.
Instytucja przymusowego urlopu zaległego uregulowanego w specustawie ma charakter tymczasowy, ale i szczególny wobec regulacji Kp. Zapewnia jej to pierwszeństwo przed zasadą udzielania urlopu z roku poprzedniego najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego (art. 168 Kp). Nie uchyla jednak kodeksowego obowiązku. Pracodawca musi zatem w planie urlopów na 2021 r. (jeśli nie podlega zwolnieniu z jego przygotowania) uwzględnić zaległe urlopy z 2020 r., zakładając ich wykorzystanie przed bieżącym urlopem za 2021 r. (por. wyroki SN z 9.05.2013 r., II PK 199/12, i 12.08.2004 r., III PK 32/04). Ich terminy mają przypadać do 30.09.2021 r. (urlop może się rozpoczynać tego dnia).
Z orzecznictwa wynika, że pracodawca nie musi uzyskać zgody pracownika, żeby go wysłać na zaległy urlop z 2020 r. (por. wyrok SN z 24.01.2006 r., I PK 124/05). Mimo że odmienny pogląd wyraził Główny Inspektor Pracy w 2007 r. (GNP-110-4560-46/07/PE), to potwierdził taką interpretację w czasie stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii, a jego stanowisko poparł resort pracy[2].