Czy od przedpłaty na poczet nieskonkretyzowanych dostaw trzeba naliczyć VAT

W myśl art. 19a ust. 1 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dostawy towarów lub wykonania usługi. Jeżeli jednak przed wykonaniem dostawy towaru/usługi otrzymano całość lub część zapłaty – w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę – obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty (art. 19a ust. 8 ustawy o VAT).

Ustawa o VAT nie definiuje zaliczki ani przedpłaty. Należy więc posłużyć się znaczeniem językowym tych pojęć. Zaliczkę wpłaca się na poczet przyszłej dostawy towarów lub przyszłej usługi przed ich faktycznym wykonaniem. Natomiast przez „przedpłatę” należy rozumieć określoną sumę pieniędzy, stanowiącą część ceny towaru lub usługi, wpłacaną z góry w celu uzyskania gwarancji zakupu lub wykonania usługi w określonym terminie.

TSUE w wyroku z 21.02.2006 r. (C-419/02) stwierdził, że w zakresie art. 10 ust. 2 akapit 2 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG (…) nie mieści się przedpłata (…) dokonana w kwocie ryczałtowej na towary wskazane w sposób ogólny w wykazie, który może zostać w każdej chwili zmieniony za porozumieniem nabywcy i sprzedawcy, z którego nabywca może ew. wybrać towary, na podstawie umowy, którą może on w każdej chwili rozwiązać, odzyskując w całości niewykorzystaną przedpłatę.

Wpłaty otrzymane przed dostawą towarów są opodatkowane VAT tylko w przypadku, gdy dostawca jest w stanie powiązać (przyporządkować) dokonaną wpłatę z konkretnym zamówieniem. Warunku tego nie będzie spełniała kwota wpłacona przez nabywcę w momencie, gdy nie zostało złożone konkretne zamówienie z wykazem towarów.

Podsumowując: aby zapłatę na poczet przyszłych należności można było uznać za zaliczkę/przedpłatę, muszą zostać spełnione następujące przesłanki:

• zapłata musi być dokonana na poczet konkretnej transakcji, tj. przyszłe świadczenie powinno być w sposób jednoznaczny określone co do rodzaju (należy określić cechy identyfikujące rodzaj towaru bądź usługi),
• konkretyzacja przyszłego świadczenia powinna być wystarczająco dokładna dla określenia zasad opodatkowania świadczenia, tj. w szczególności należy móc określić miejsce świadczenia i stawkę opodatkowania,
• w momencie wpłaty zaliczki strony nie mają intencji zmiany świadczenia w przyszłości (por. wyroki NSA z 28.07.2009 r., I FSK 932/08, i 5.03.2015 r., I FSK 231/14, oraz interpretacje KIS z 18.06.2020 r., 0113-KDIPT1-3.4012.307.2020.1.AG, i 6.10.2020 r., 0114-KDIP4-3.4012.413.2020.1.KM).

W opisanym przypadku środki pieniężne otrzymane od kontrahentów nie będą stanowić dla spółki przedpłaty, zaliczki, zadatku czy raty, o których mowa w art. 19a ust. 8 ustawy o VAT. Nie są one związane z żadną konkretną dostawą towarów – w dacie otrzymania przez spółkę przedpłaty nie są znane ani rodzaj, ani ilość poszczególnych towarów. Wskazane wpłaty nie powodują więc powstania obowiązku podatkowego. Powstanie on dopiero z chwilą złożenia przez kontrahenta zamówienia – w odniesieniu do odpowiedniej części przedpłaty zaliczonej wtedy na poczet ceny towarów objętych tym zamówieniem.