Czas poświadczyć zarobki emerytów i rencistów

Ten coroczny obowiązek spoczywa zarówno na uprawnionym do świadczenia, jak i na płatniku. Wystarczy jednak, że wywiąże się z niego jeden z nich.

Nie dotyczy to świadczeniobiorców, którzy ukończyli już powszechny wiek emerytalny (kobieta 60 lat i mężczyzna 65 lat). Ich nie obowiązują już bowiem ograniczenia w zarobkowaniu. Pozostałe osoby uprawnione do świadczeń emerytalno-rentowych mogą zarabiać, jednak w określonych limitach. Ich przekroczenie skutkuje zawieszeniem części, a czasem całości świadczenia. Zaświadczenie ma służyć rozliczeniu świadczenia pobranego za cały ubiegły rok, tj. sprawdzenia, czy było słusznie wypłacane, zmniejszone lub zawieszone.

Na prawo do pobierania świadczeń emerytalno-rentowych wpływają przychody z aktywności, które stanowią tytuł do opłacania składek ZUS (nawet gdy składki nie były płacone). Chodzi o pracę świadczoną m.in. na etacie, na podstawie umowy zlecenia czy innej umowy cywilnoprawnej, o pracę nakładczą czy o prowadzenie własnej działalności pozarolniczej. Przychodem są również pobrane zasiłki chorobowe, macierzyńskie i opiekuńcze, wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, świadczenie rehabilitacyjne i wyrównawcze, a także zasiłek i dodatek wyrównawczy.

Limit zarobków, który nie skutkuje obniżką świadczenia, stanowi równowartość 70% przeciętnego wynagrodzenia. Gdy przychód przekracza tę granicę, ale jest nie wyższy niż 130% przeciętnej płacy, ZUS wypłaca emeryturę/rentę zmniejszoną o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o maksymalną kwotę zmniejszenia. Zarobki przekraczające wyższy limit (130%) skutkują zawieszeniem wypłaty całego świadczenia.

Kwoty maksymalnego zmniejszenia od 1.03.2022 r. wynoszą zaś:

• 691,94 zł – dla emerytury, renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,
• 518,99 zł – dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy,
• 588,19 zł – dla renty rodzinnej przysługującej jednej osobie.

Wskazane progi są limitami miesięcznymi i powinny być brane pod uwagę przy bieżącej wypłacie świadczenia. Ostateczne rozliczenie świadczenia następuje natomiast po zakończeniu roku. Do tego potrzebne jest omawiane zaświadczenie.

Nie istnieje jednak wzór takiego zaświadczenia. Należy w nim podać:

• nazwę, adres, NIP, REGON pracodawcy/zleceniodawcy,
• informację o rodzaju stosunku prawnego (umowa o pracę, zlecenie),
• imię i nazwisko, datę urodzenia, PESEL emeryta/rencisty,
• informację o wysokości przychodu w poprzednim roku,
• okres, na jaki emeryt/rencista został zatrudniony/na jaki zawarto umowę zlecenia.

Należy przy tym pamiętać, że chodzi o przychód osiągnięty w ubiegłym roku, tj. wypłacony lub postawiony do dyspozycji świadczeniobiorcy od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r. Będzie to zatem również np. wynagrodzenie za grudzień 2021 r. wypłacone w styczniu 2022 r.

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność same poświadczają wysokość osiągniętego przychodu. Za ich przychód uważa się kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Jest to więc odpowiednio 60% przeciętnego wynagrodzenia, 30% minimalnego wynagrodzenia (tzw. preferencyjne składki) albo indywidualna podstawa składek ustalona od dochodu („mały ZUS plus”). Gdy przedsiębiorca nie opłaca składek, przychodem jest kwota zadeklarowana, nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

W przypadku pracowników i zleceniobiorców najlepiej, gdy zaświadczenie zawiera zarobki w rozbiciu na poszczególne miesiące. Wówczas ZUS ma możliwość sprawdzić dwa warianty rozliczenia – miesięczny i roczny – i zastosować ten korzystniejszy dla świadczeniobiorcy.

Jeśli ZUS rozliczy świadczenie wyłącznie w wariancie rocznym – bo takie otrzymał zaświadczenie – emeryt/rencista ma prawo dostarczyć zaświadczenie uwzględniające miesięczne zarobki w ciągu 30 dni od otrzymania decyzji o pierwszym rozliczeniu. ZUS ma wówczas obowiązek jeszcze raz przeliczyć świadczenie, tym razem w wariancie miesięcznym. Przy braku reakcji świadczeniobiorcy w tym terminie decyzja się uprawomocni.