Co nowego w prawie - 70

Pomoc prawna to de minimis

26.08.2020 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 20.08.2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego (DzU poz. 1441). Wynika z niego, że pomoc udzielana osobie fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą, która w ciągu ostatniego roku nie zatrudniała innych osób, stanowi pomoc de minimis. Ubiegając się o poradę, trzeba przedstawić przed jej udzieleniem kopie wszystkich zaświadczeń o pomocy de minimis z trzech lat.

Statystyka publiczna

Od 29.08.2020 r. obowiązuje ustawa z 14.08.2020 r. o zmianie ustawy o statystyce publicznej, ustawy o powszechnym spisie rolnym w 2020 r. oraz ustawy o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r. (DzU poz. 1486). Uwzględnia warunki epidemiczne przy przeprowadzeniu dwóch spisów powszechnych zaplanowanych na lata 2020 i 2021.

Służby statystyki publicznej zyskały większy dostęp do danych identyfikacyjno-adresowych, aby łatwiej pozyskiwać respondentów do badań i prowadzić ankiety przez telefon. To rozwiązanie nie tylko na czas epidemii, ale i na przyszłość. Rachmistrz w spisie rolnym nie musi odwiedzać każdego gospodarstwa. Rolnik może dokonać samospisu przez internet lub odpowiedzieć na pytania przez telefon. Podobne cele i zmiany dotyczą narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań w 2021 r.

Wyłudzenia skarbowe

29.08.2020 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 28.08.2020 r. w sprawie upoważnienia innych organów Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania zadań Szefa Krajowej Administracji Skarbowej z zakresu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych (DzU poz. 1488). To tych zadań upoważniono 5 naczelników UCS i 5 dyrektorów izb administracji skarbowej.

Naczelników UCS Dolnośląskiego, Łódzkiego, Mazowieckiego, Podlaskiego i Wielkopolskiego upoważniono do: dokonywania zawiadomień o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia wyłudzenia skarbowego, dokonywania analizy ryzyka wykorzystywania działalności banków i skok do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi, żądania przekazania przez bank lub skok informacji, zestawień lub adresów IP, przekazywania żądań blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego na okres nie dłuższy niż 72 godz., ograniczenia zakresu tej blokady i jej uchylenia, wydawania postanowień o przedłużeniu blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego na czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż 3 mies., zmianie zakresu tej blokady i jej uchyleniu.

Dyrektorów Izb Administracji Skarbowej we Wrocławiu, w Łodzi, Warszawie, Białymstoku i Poznaniu upoważniono do: wydawania postanowień wyrażających zgodę na wypłatę z zablokowanego rachunku, zwolnienie środków, zapłatę zobowiązania podatkowego lub należności celnej przed terminem płatności z zablokowanego rachunku podmiotu kwalifikowanego, zwolnienie środków z zablokowanego rachunku podmiotu kwalifikowanego na zapłatę zaległości podatkowej lub celnej oraz odsetek za zwłokę. Są upoważnieni także do rozpatrywania zażaleń.

Dłużej niższy VAT

Od 31.08.2020 r. obowiązuje rozporządzenie MF z 28.08.2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (DzU poz. 1487).

Do dnia odwołania na obszarze Polski stanu epidemii wydłużono czasowe stosowanie stawki 0% dla darowizn określonych towarów związanych z ochroną zdrowia (m.in. wyroby medyczne i farmaceutyczne, testy diagnostyczne, materiały ochronne) dokonywanych na rzecz Agencji Rezerw Materiałowych, Centralnej Bazy Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych oraz podmiotów wykonujących działalność leczniczą, a także określonych jednostek pomocy społecznej, z przeznaczeniem na cele związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków choroby zakaźnej wywołanej wirusem SARS CoV-2.

Ponadto stawkę 8% przewidziano na nasienie zwierząt, urządzenia komputerowe do pisma Braille’a, maszyny do pisania dla niewidomych, maszyny poligraficzne do pisma Braille’a, urządzenia do zapisywania i odczytywania tekstów w alfabecie Braille’a. Od 1.07.2020 r., zgodnie z nową matrycą stawek, VAT objęte zostały 23% stawką tego podatku. Zmiana oznacza powrót do stawki VAT obowiązującej do 30.06.2020 r.

Monitoring przewozów

Od 1.09.2020 r. obowiązuje rozporządzenie MF z 20.08.2020 r. w sprawie towarów, których przewóz jest objęty systemem monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi (DzU poz. 1477). W znacznej mierze powtarza dotychczasową regulację z tego zakresu. Nowością jest objęcie obowiązkiem zgłoszenia nie tylko metanolu niesyntetycznego, ale także syntetycznego (bo trudno je odróżnić), jeżeli masa brutto przesyłki towarów objętych tym kodem przekracza 500 kg lub jej objętość przekracza 500 l.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy

1.09.2020 r. weszły w życie rozporządzenia RM z 27.08.2020 r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego/zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19 (DzU poz. 1489 i 1490), które przedłużyły prawo do zasiłków do 20.09.2020 r.

Waloryzacja emerytur i rent

W 2021 r. wysokość waloryzacji emerytur i rent ustalono na poziomie 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym (czyli minimum gwarantowanego przez ustawę). Tak wynika z obowiązującego od 4.09.2020 r. rozporządzenia RM z 1.09.2020 r. w sprawie wysokości zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2021 r. (DzU poz. 1522).

Wsparcie dla artystów

5.09.2020 r. zaczęła obowiązywać ustawa z 14.08.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1478). W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz 12 mies. po ich odwołaniu, minister kultury może przeznaczać środki na pomoc socjalną dla twórców i artystów. Z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 mogą być przeznaczone środki dla podmiotów prowadzących działalność kulturalną i artystyczną: samorządowych instytucji artystycznych, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych oraz osób fizycznych wykonujących zawody twórcze lub artystyczne. Szczegóły określą rozporządzenia.

Odpowiedzialność za towary

10.09.2020 r. weszła w życie ustawa z 14.08.2020 r. o wskazaniu organu prowadzącego punkt kontaktowy do spraw produktów oraz o odpowiedzialności za naruszenie przepisów rozporządzenia w sprawie wzajemnego uznawania towarów zgodnie z prawem wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim (DzU poz. 1454). W Polsce punkt kontaktowy prowadzi minister gospodarki.

Ustawa umożliwia stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/515 z 19.03.2019 r. w sprawie wzajemnego uznawania towarów zgodnie z prawem wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim oraz uchylającego rozporządzenie (WE) nr 764/2008.

Podmiot gospodarczy może sporządzać dobrowolne oświadczenia o zgodnym z prawem wprowadzeniu do obrotu towarów (tzw. oświadczenia o wzajemnym uznawaniu), za które będzie ponosił odpowiedzialność według prawa krajowego.

Ustawa określa zasady odpowiedzialności producenta, upoważnionego przedstawiciela, importera lub dystrybutora za rzetelność informacji zawartych: w dobrowolnym oświadczeniu o zgodnym z prawem wprowadzeniu do obrotu towarów, dowodach niezbędnych do weryfikacji informacji zamieszczonych w ww. oświadczeniu, dokumentach lub w informacjach niezbędnych do oceny, czy towary lub towary danego rodzaju są zgodnie z prawem wprowadzane do obrotu w innym państwie członkowskim.

Za niepełną lub nieprawdziwą informację w tych dokumentach grozi kara administracyjna do 100 tys. zł. Mogą ją nałożyć m.in. Transportowy Dozór Techniczny, urzędy morskie, Państwowa Inspekcja Sanitarna, Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, organy nadzoru budowlanego, Inspekcja Ochrony Środowiska, Państwowa Inspekcja Pracy, Inspekcja Transportu Drogowego, Główny Urząd Miar i urzędy probiercze, Urząd Dozoru Technicznego, Urząd Komunikacji Elektronicznej.

Podatek przy biopaliwach

Celem ustawy z 14.08.2020 r. o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1565) jest likwidacja Funduszu Niskoemisyjnego Transportu (FNT) oraz utworzenie w jego miejsce nowego zobowiązania wieloletniego Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Ma to m.in. przyspieszyć finansowanie ze środków publicznych rozwoju transportu niskoemisyjnego. Ustawa od 1.10.2020 r. wprowadza zmiany m.in. w:

• updof – uchyla przepis (art. 21 w ust. 1 pkt 129b) przewidujący zwolnienie od podatku dochodowego świadczeń, w szczególności dotacji oraz kwot umorzonych pożyczek, otrzymanych ze środków FNT. Nadal będzie obowiązywało zwolnienie od ww. świadczeń otrzymanych ze środków NFOŚiGW (art. 21 ust. 1 pkt 129a),
• updop – zmiana (art. 17 ust. 1 pkt 60) ma na celu objęcie zwolnieniem z opodatkowania CIT dofinansowania udzielanego w formie bezzwrotnej ze środków NFOŚiGW w ramach zobowiązania wieloletniego FNT; rozwiązanie to odpowiada obecnemu zwolnieniu z opodatkowania CIT wsparcia ze środków FNT.

Zmienione formularze VAT-8 i VAT-9M

Na podstawie rozporządzenia MF w sprawie wzorów deklaracji o podatku od towarów i usług od podmiotów innych niż zarejestrowane jako podatnicy VAT czynni (DzU poz. 1626) od 1.10.2020 r. obowiązują nowe wzory deklaracji o podatku od towarów i usług VAT-8 i VAT-9M (wraz z objaśnieniami). Stosuje się je do rozliczeń począwszy od października 2020 r. Dotyczy to podatników, którzy nie mają obowiązku składania głównych deklaracji VAT przeznaczonych dla podmiotów zarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni (dotychczasowe VAT-7 i VAT-7K, a od 1.10.2020 r. nowe JPK_VAT), ale rozliczających podatek od nabycia wewnątrzwspólnotowego bądź importu lub dostaw towarów, dla których podatnikiem jest nabywca. Chodzi o podmioty zwolnione od podatku, które nie są rejestrowane jako czynni podatnicy VAT.

Pomoc dla turystyki ze względu na epidemię

Obowiązująca od 1.10.2020 r. ustawa z 17.09.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1639) zawiera zmiany dotyczące udzielania wsparcia, przede wszystkim dla branży turystycznej:

• wydłużono termin składania wniosków o przyznanie świadczeń na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników (art. 15g i art. 15gg specustawy) – do 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii,
• organizator turystyki może wystąpić o wypłatę na rzecz podróżnego środków pieniężnych wpłaconych przez niego na poczet imprezy turystycznej – w przypadku odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej lub rozwiązania tej umowy pozostającego w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii; warunkiem jest m.in., aby wpłata turysty była bezgotówkowa; wypłatę zrealizuje Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny,
• w BGK stworzono Turystyczny Fundusz Zwrotów, z którego mają być realizowane, do wyczerpania zgromadzonych na nim środków, wypłaty na rzecz podróżnych, którzy nie otrzymali albo nie wyrazili zgody na przyjęcie vouchera; w Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym utworzono Turystyczny Fundusz Pomocowy, z którego mają być realizowane wypłaty dla podróżnych; środki tego Funduszu pochodzić będą z: wpłat i opłat organizatorów turystyki, odsetek, lokat, pożyczek i kredytów i innych wpływów,
• dodatkowe świadczenie postojowe (nowy art. 15zs1 specustawy) przewidziano dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą z przeważającym kodem PKD 49.39.Z (Transport lądowy pasażerski), 77.39.Z (Wynajem i dzierżawa pozostałych maszyn), 90.01.Z (Działalność związana z wystawianiem przedstawień artystycznych), 90.02.Z (Działalność wspomagająca wystawianie przedstawień artystycznych), 93.29.A (Działalność pokojów zagadek, domów strachu, miejsc do tańczenia i w zakresie innych form rozrywki lub rekreacji organizowanych), 93.29.B (Pozostała działalność rozrywkowa i rekreacyjna, gdzie indziej niesklasyfikowana), 93.29.Z (Pozostała działalność rozrywkowa i rekreacyjna); warunkiem jest, aby przychód z tej działalności uzyskany w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku był niższy co najmniej o 75% w stosunku do przychodu uzyskanego w tym samym miesiącu kalendarzowym w 2019 r.,
• zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne za okres od 1.07.2020 do 30.09.2020 r., wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych złożonych za ten okres – jeżeli przedsiębiorca prowadzący działalność wymienioną w pkt powyżej był zgłoszony jako płatnik do 30.06.2020 r. i spełnił ww. warunek co do spadku przychodów; wniosek trzeba złożyć do 30.11.2020 r.

Wzrost wynagrodzenia minimalnego w 2021 r.

W 2021 r. minimalna pensja wyniesie 2800 zł (wzrost z 2600 zł) miesięcznie, zaś stawka godzinowa zleceniobiorcy – 18,30 zł (wzrost z 17 zł). Tak wynika z obowiązującego od 1.01.2021 r. rozporządzenia

RM z 15.09.2020 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2021 r. (DzU poz. 1596).

Podatek cukrowy i „małpkowy”

1.01.2021 r. wejdzie w życie ustawa z 14.02.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów (DzU poz. 1492). Zdrowiu Polaków mają sprzyjać podwyżki podatków. Nałożono dwie nowe opłaty.

1. Na napoje (w tym syropy) z dodatkiem cukrów (mono- lub disacharydów) oraz środków spożywczych zawierających te substancje i substancje słodzące, kofeiny lub tauryny.

Opłacie podlega wprowadzanie tych napojów na rynek krajowy, tj. sprzedaż do pierwszego punktu, w którym jest prowadzona sprzedaż detaliczna, a także sprzedażdetaliczna napojów dokonywana przez producenta, zamawiającego, podmiot nabywający napoje w ramach WDT oraz importera, jak również sprzedaż na rzecz podmiotu prowadzącego jednocześnie sprzedaż detaliczną i hurtową.

Wysokość opłaty (w przeliczeniu na 1 l napoju) wynosi:

• 0,50 zł za zawartość cukrów w ilości równej lub mniejszej niż 5 g w 100 ml napoju, lub za zawartość w jakiejkolwiek ilości co najmniej jednej substancji słodzącej (z wyjątkami dotyczącymi zawartości soku),
• 0,05 zł za każdy gram cukrów powyżej 5 g w 100 ml napoju,
• 0,10 zł za każdy litr napoju zawierającego dodatek kofeiny lub tauryny.

Z opłaty tej zwolniono m.in. wyroby medyczne, suplementy diety, wyroby akcyzowe, a także produkty, w których głównym składnikiem jest mleko.

Wprowadzający napoje na rynek muszą dopełnić (elektronicznie) obowiązków sprawozdawczych wobec naczelnika US, w tym dotyczących faktur, ilości napojów w podziale w zależności od zawartości cukru itd. Opłaty należy odprowadzać do US w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy informacja. Za niewniesienie opłaty w terminie naczelnik US ustali dodatkową opłatę w wysokości odpowiadającej 50% kwoty należnej opłaty.

Opłata cukrowa oraz sankcja finansowa za jej nieuiszczenie w terminie będą stanowić przychód NFZ (w 96,5%) oraz dochód budżetu państwa (w 3,5%).

2. Na napoje alkoholowe w opakowaniach o ilości nominalnej napoju nieprzekraczającej 300 ml (tzw. małpki).

Opłata za małpki obciąży podmioty posiadające zezwolenia na obrót hurtowy w kraju napojami alkoholowymi o zawartości powyżej 18% alkoholu (wydane przez ministra gospodarki) oraz napojami alkoholowymi o zawartości do 18% alkoholu (wydane przez marszałka województwa). Opłata wyniesie dodatkowo 25 zł za każdy litr 100% alkoholu w tych opakowaniach.

Hurtownicy będą też mieć dodatkowe obowiązki sprawozdawcze, tj. odrębnie do każdego zezwolenia, po zakończeniu każdego półrocza muszą przedstawić informacje do właściwego miejscowo naczelnik US o fakturach, liczbie litrów alkoholu 100%, liczbie opakowań itd. Muszą też wnieść opłaty. Jeśli tego zaniechają, naczelnik ustali dodatkową opłatę w wysokości:

• 2000 zł – dla posiadających zezwolenie na obrót hurtowy napojami o zawartości do 4,5% alkoholu oraz piwo; oraz o zawartości powyżej 4,5% do 18% alkoholu, z wyjątkiem piwa,
• 11 250 zł – dla posiadających zezwolenie na obrót hurtowy napojami alkoholowymi o zawartości powyżej 18% alkoholu.

Naczelnik Pierwszego US w Bydgoszczy zajmie się zliczaniem opłat. Środki te w połowie zasilą gminy, w których jest prowadzona sprzedaż napojów alkoholowych, a w połowie – NFZ.

Termin wejścia w życie ustawy, początkowo planowany na 1.10.2020 r., przesunięto na 1.01.2021 r., co wynika z art. 19 pkt 2 ustawy z 14.08.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów (DzU poz. 1493).

W DzU ogłoszono teksty jednolite następujących:

• ustaw z:

• 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (poz. 1426),
• 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (poz. 1427),
• 24.08.2006 r. o podatku tonażowym (poz. 1443),
• 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (poz. 1465),
• 15.09.2000 r. – Kodeks spółek handlowych (poz. 1526),
• 16.11.2006 r. o opłacie skarbowej (poz. 1546),
• 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (poz. 1575),

• rozporządzeń:

• MRiF z 9.01.2018 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (poz. 1564),
• MPiPS z 25.06.2014 r. w sprawie refundowania ze środków Funduszu Pracy wynagrodzeń wypłacanych młodocianym pracownikom (poz. 1581).