Co nowego w prawie - 100

Koniec rubli transferowych

29.01.2023 r. wszedł w życie Dokument wypowiedzenia Umowy o rozliczeniach wielostronnych w rublach transferowych i o utworzeniu Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej, sporządzonej w Moskwie 22.10.1963 r. (…) (DzU poz. 360), a 27.02.2023 r. – Oświadczenie rządowe z 25.01.2023 r. w sprawie utraty mocy obowiązującej w stosunku do Rzeczypospolitej Polskiej ww. umowy (DzU poz. 361), co nastąpi z dniem 29.01.2023 r.

Poszerzona dokumentacja pracownicza

Od 21.02.2023 r. (niektóre zmiany od 7.04.2023 r.) obowiązuje rozporządzenie MRiPS z 6.03.2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dokumentacji pracowniczej (DzU poz. 471). Zostało wydane w związku ze zmianami w Kodeksie pracy dotyczącymi kontroli trzeźwości i pracy zdalnej.

W części B akt osobowych trzeba przechowywać dokumenty zawierające potwierdzenie poinformowania pracownika o wprowadzeniu kontroli trzeźwości pracowników lub kontroli na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu, grupie bądź grupach pracowników objętych taką kontrolą i sposobie jej przeprowadzenia.

Pracodawcy muszą także utworzyć nową część akt osobowych – „E”. Należy w niej przechowywać informacje związane z przeprowadzonymi kontrolami.

W aktach osobowych uwzględniono też zdalną formę wykonywania pracy.

Oddziały celne w Gdańsku

1.03.2023 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 27.02.2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie urzędów celno-skarbowych oraz podległych im oddziałów celnych, w których są dokonywane czynności przewidziane przepisami prawa celnego w zależności od rodzaju towarów lub procedur celnych, którymi mogą być obejmowane towary (DzU poz. 373). W sieci oddziałów celnych (OC), podlegających Pomorskiemu Urzędowi Celno-Skarbowemu w Gdyni, zlikwidowano OC „Nabrzeże Wiślane” w Gdańsku, którego zadania przejął OC „Basen im. Władysława IV” w Gdańsku. Jednocześnie zmieniono nazwę tego OC na OC „Port Gdańsk”.

Pieniądze poza budżetem

Od 1.03.2023 r. obowiązuje rozporządzenie RM z 9.02.2023 r. w sprawie środków publicznych niezaliczanych do środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5c i 6 ustawy o finansach publicznych (DzU poz. 367). W porównaniu z poprzednią regulacją wymienia także środki pochodzące z instrumentu „Łącząc Europę” w perspektywie finansowej 2021–2027, z wyłączeniem tych przeznaczonych na finansowanie projektów realizowanych przez państwowe jednostki budżetowe lub PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., chyba że będą wykorzystywane na realizację projektów we współpracy z partnerem zagranicznym. Zamieszczenie w wykazie oznacza zezwolenie na przepływ środków poza budżetem państwa. Jest to wyjątek od reguły, że środki publiczne stanowią jego dochody.

Statystyka publiczna

8.03.2023 r. weszło w życie rozporządzenie RM z 3.03.2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2022 (DzU poz. 436). M.in. uwzględnia raportowanie realizowanej pomocy w związku z działaniami wojennymi na terytorium Ukrainy.

Umowa podatkowa z Guernsey

Ustawa z 13.01.2023 r. o ratyfikacji Protokołu zmieniającego Umowę między Rzecząpospolitą Polską a Baliwatem Guernsey w sprawie unikania podwójnego opodatkowania niektórych kategorii dochodów osób fizycznych, podpisaną w Londynie 8.10.2013 r., podpisanego w Londynie 19.05.2022 r. (DzU poz. 358), zawiera zgodę na dokonanie przez Prezydenta RP ratyfikacji ww. Protokołu. Obowiązuje od 14.03.2023 r. Zmiany w umowie polegają na jej dostosowaniu do przepisów tzw. konwencji MLI i mają się przyczynić do uszczelnienia systemu opodatkowania.

Praca w wojsku

Obowiązujące od 16.03.2023 r. rozporządzenie MRiPS z 10.02.2023 r. w sprawie wzoru umowy o wykonywanie pracy przez osobę podlegającą kwalifikacji wojskowej (DzU poz. 381) ustala wzór tytułowej umowy, która jest zawierana na podstawie ustawy o obronie Ojczyzny. Zastępuje dotychczasową umowę o wykonywanie pracy przez poborowego.

Elektroniczny paragon

16.03.2023 r. weszły w życie rozporządzenia:

• MF z 3.03.2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kas rejestrujących (DzU poz. 490),
• Ministra Rozwoju i Technologii z 2.03.2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań technicznych dla kas rejestrujących (DzU poz. 491).

Kasy mogą nie zawierać drukarki jako elementu konstrukcyjnego. Dopuszcza się wprowadzenie postaci elektronicznej dla wszystkich raportów fiskalnych oraz dokumentów, takich jak paragon fiskalny, paragon fiskalny anulowany, faktury i faktury anulowane z kas rejestrujących. Podatnik może wybrać niewystawianie ich na papierze w kasach umieszczanych w urządzeniach do automatycznej sprzedaży towarów i usług, które w systemie bezobsługowym przyjmują należność i wydają towar lub świadczą usługę. Nabywca musi jednak mieć możliwość wyświetlenia danych o sprzedaży na urządzeniu do automatycznej sprzedaży.

Egzamin na doradcę podatkowego

Wzrosła opłata za egzamin na doradcę podatkowego – do 1800 zł (było 900 zł). W przypadku negatywnego wyniku z części pisemnej albo ustnej opłata za ponowny egzamin z tej części wynosi 900 zł (było 600 zł).

Tak wynika z obowiązującego od 21.03.2023 r. rozporządzenia MF z 17.02.2023 r. w sprawie wysokości opłaty za egzamin na doradcę podatkowego (DzU poz. 416).

Informacje podatkowe

Od 21.03.2023 r. obowiązuje rozporządzenie MF z 16.02.2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie informacji podatkowych (DzU poz. 422). Przedłuża – z 3 do 11 mies. – termin przekazania do organu podatkowego Informacji o umowach zawartych z nierezydentami (ORD-U). Ponadto znosi wymóg przekazywania do organu podatkowego ww. informacji oraz Informacji o umowach mogących mieć wpływ na powstanie obowiązku podatkowego lub wysokość zobowiązania podatkowego innych osób (ORD-TK) w zakresie umów objętych tajemnicą zawodową określoną w ustawie o skok. Na organy rejestrujące pojazdy nakłada natomiast obowiązek przesyłania naczelnikom US informacji o rodzaju dowodu własności pojazdu oraz wartości pojazdu.

Więcej czasu na rozliczenie CIT

22.03.2023 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 16.03.2023 r. w sprawie przedłużenia terminów wykonania niektórych obowiązków w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (DzU poz. 530). Do końca czerwca 2023 r. wydłuża termin do złożenia zeznania i wpłaty należnego podatku. Dotyczy podatników CIT (rozliczających się na zasadach ogólnych i opłacających ryczałt od dochodów spółek), których rok podatkowy zakończył się w okresie od 1.12.2022 do 28.02.2023 r.

Podatnikom ryczałtu, których pierwszy rok opodatkowania w tej formie rozpoczął się w okresie od 1.01.2023 do 1.03.2023 r., przedłużono ponadto termin na wykazanie przychodów, kosztów oraz dochodu z przekształcenia.

Podatnicy, którzy mają oddziały położone na obszarze jednostki samorządu terytorialnego innej niż właściwa ze względu na ich siedzibę, zyskali więcej czasu na złożenie informacji zawierającej wykaz oddziałów oraz liczbę osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, świadczących pracę w poszczególnych zakładach (CIT-ST) według stanu na 31.12.2022 r. Tu także przedłużono termin do 30.06.2023 r.

Pomoc dla KGW

O 3 tys. zł wzrosła wysokość pomocy dla kół gospodyń wiejskich, co daje kwoty: 8 tys. zł (koło do 30 członków), 9 tys. zł (od 31 do 75 członków) i 10 tys. zł (ponad 75 członków).

We wniosku o pomoc finansową należy podać numer indentyfikacyjny, o który koło musi uprzednio wystąpić. Tak wynika z obowiązującego od 23.03.2023 r. rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 17.03.2023 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie pomocy finansowej z budżetu państwa dla kół gospodyń wiejskich (DzU poz. 543).

Unikanie podwójnego opodatkowania – Gruzja i Malezja

Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Gruzją w sprawie eliminowania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu oraz zapobiegania uchylaniu się i unikaniu opodatkowania, podpisana w Tbilisi 7.07.2021 r. (DzU poz. 563), ma zastosowanie do podatków od dochodu, pobieranych na rzecz państwa, jednostek terytorialnych lub władz lokalnych. Dotyczy także podatków od zysku z przeniesienia własności majątku ruchomego bądź nieruchomego i od całkowitych kwot pensji lub wynagrodzeń wypłacanych przez przedsiębiorstwa. W przypadku Polski chodzi o PIT i CIT, a w przypadku Gruzji – o podatek od zysku i podatek dochodowy.

Z oświadczenia rządowego z 14.02.2023 r. w sprawie mocy obowiązującej ww. umowy (DzU poz. 564) wynika, że weszła ona w życie 27.03.2023 r., z zastosowaniem zasadniczo od 1.01.2024 r.

Podobnie Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Malezji w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu oraz Protokół do tej Umowy, podpisane w Kuala Lumpur 8.07.2013 r. (DzU poz. 582), w przypadku Polski dotyczą PIT i CIT, a w przypadku Malezji – podatku dochodowego i podatku dochodowego od ropy naftowej.

Oświadczenie rządowe z 25.01.2023 r. w sprawie mocy obowiązującej ww. umowy i protokołu (DzU poz. 583) wskazuje, że weszły one w życie 12.01.2023 r., ale będą miały zastosowanie od 1.01.2024 r.

Upoważnienie do kontroli podatkowej

Od 4.04.2023 r. obowiązuje rozporządzenie MF z 17.02.2023 r. w sprawie wzoru imiennego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli podatkowej (DzU poz. 522), które zawiera nowy wzór tytułowego upoważnienia (KON-W).

Dane przy transakcjach płatniczych

Ustawa z 9.03.2023 r. o zmianie ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych oraz ustawy – Ordynacja podatkowa (DzU poz. 511) nakłada na podmiot publiczny obowiązek zapewnienia dostępności cyfrowej nie tylko całości jego stron internetowych i aplikacji mobilnych, lecz także zarządzanych przez niego elementów strony internetowej czy aplikacji mobilnej. Zawiera też zmianę w Op, zgodnie z którą organy podatkowe inne niż organy KAS muszą udostępniać ministrowi informatyzacji dane objęte tajemnicą skarbową w zakresie niezbędnym do udostępnienia przez tego ministra obsługi elektronicznych transakcji płatniczych. Obowiązuje od 17.04.2023 r.

Egzekucja w administracji, zmiany w VAT i tańszy gaz dla piekarni

25.03.2024 r. (ale wiele przepisów we wcześniejszych terminach, jeszcze w 2023 r.) wejdzie w życie ustawa z 9.03.2023 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 556).

To obszerna nowelizacja, która ma sprzyjać usprawnieniu działań wierzyciela i organu egzekucyjnego. M.in. umożliwia przymusowe dochodzenie należności z tytułu VAT rozliczanego w procedurze szczególnej od podmiotu, z miejscem zamieszkania lub siedzibą za granicą, dla którego państwem identyfikacji jest państwo inne niż Polska i w tym państwie została złożona deklaracja.

Ponadto m.in.:

• zmieniono definicję „wynagrodzenia” – są to wynagrodzenia oraz inne świadczenia pieniężne związane z pracą lub funkcją wykonywaną przez zobowiązanego na podstawie stosunku pracy oraz innej podstawie, jeżeli z tego tytułu zobowiązany otrzymuje okresowe świadczenia pieniężne, w tym przysługujące z ubezpieczenia chorobowego, wypłacane przez pracodawcę w okresie zatrudnienia, a także w okresie 12 mies. od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy,
• uproszczono zasady przedawnienia kosztów upomnienia,
• uprawnieni mogą automatycznie pozyskiwać dane z Rejestru Należności Publicznoprawnych,
• uproszczono etap wszczęcia postępowania egzekucyjnego,
• wierzyciel będzie przekazywać organowi egzekucyjnemu więcej informacji wraz z wnioskiem egzekucyjnym i tytułem wykonawczym,
• ułatwiono sięganie do wspólnego majątku małżonka, m.in. w związku z wprowadzeniem możliwości uzyskania przez wierzyciela lub organ egzekucyjny danych małżonka i zobowiązanego odpowiadającego majątkiem wspólnym oraz informacji o ustroju małżeńskim i majątku wspólnym,
• usprawniono egzekucję z majątku obciążonego zastawem skarbowym i hipoteką przymusową oraz od podmiotu, który uzyskał korzyść majątkową wskutek czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela,
• przepisy o egzekucji z ruchomości będą stosowane w prawie celnym,
• zmieniono sposób naliczania opłaty egzekucyjnej.

Nowelizacja modyfikuje też wiele innych ustaw, w tym podatkowych.

W Op m.in. dodano przepis, że w razie niedotrzymania terminu płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej bądź terminu płatności którejkolwiek z rat, na jakie zostały rozłożone podatek lub zaległość podatkowa, następuje z mocy prawa wygaśnięcie decyzji o:

• odroczeniu terminu płatności podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę – w całości,
• rozłożeniu na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej – w części dotyczącej raty niezapłaconej w terminie płatności.

W razie niedotrzymania terminu płatności 3 rat, z mocy prawa wygaśnie decyzja o rozłożeniu na raty – w zakresie wszystkich niezapłaconych rat.

To samo dotyczy odroczonych lub rozłożonych na raty należności płatników bądź inkasentów, odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek i należności przypadających od spadkobierców podatnika lub płatnika oraz od osób trzecich.

W ustawie o VAT dodano (od 1.04.2023 r.) przepisy wprowadzające czasowe odwrotne obciążenie podatkiem: dostaw gazu w systemie gazowym i energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym, a także usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Od 1.04.2023 do 8.02.2025 r. w przypadku ww. dostaw i usług podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące nabywcą (gazu, energii) lub usługobiorcą (uprawnień), jeżeli łącznie są spełnione określone w ustawie warunki. W takiej sytuacji dostawca bądź usługodawca nie rozlicza VAT należnego, a kwotę VAT naliczonego stanowi kwota VAT należnego z tytułu nabycia.

Z kolei zmiany w ustawie o szczególnej ochronie niektórych odbiorców paliw gazowych w 2023 r. w związku z sytuacją na rynku gazu, polegają na przyznaniu od 8.04.2023 r. ulgi dla piekarni. Podmiot uprawniony stosuje cenę maksymalną paliw gazowych również w rozliczeniach z odbiorcami będącymi przedsiębiorcami, którzy na dzień złożenia wniosku nie zalegają z regulowaniem określonych należności publicznoprawnych i na 31.12.2022 r. prowadzili działalność gospodarczą, oznaczoną według PKD (jako rodzaj przeważającej działalności) kodem 10.71.Z, lub prowadzili działalność gospodarczą oznaczoną tym kodem i których przychód z działalności w jednym z dwóch miesięcy kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio miesiąc złożenia wniosku pochodził w co najmniej 50% ze sprzedaży wyprodukowanych przez nich pieczywa, świeżych wyrobów ciastkarskich lub ciastek.

W DzU z 2023 r. ogłoszono teksty jednolite następujących

• ustaw o:

- przedsiębiorstwach państwowych (poz. 437),

- spółdzielniach mieszkaniowych (poz. 438),

- działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (poz. 571),

- cudzoziemcach (poz. 519),

- świadczeniach rodzinnych (poz. 390),

- zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej (poz. 356),

- finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom (poz. 414),

- udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (poz. 528),

- giełdach towarowych (poz. 380);

• rozporządzeń:

- Ministra Zdrowia w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (poz. 419),

- MF w sprawie sposobu dokumentowania przeprowadzonej kontroli przewozu towarów oraz wzorów dokumentów (poz. 431).