Brak obowiązku tworzenia rozkładów czasu pracy kierowcy przy przewozach rzeczy

Zwolnienie z obowiązku tworzenia harmonogramów czasu pracy kierowców wykonujących przewozy rzeczy ma zastosowanie w systemie podstawowym i równoważnym. Wskazana opinia PIP została wydana przed zmianą przepisów ustawy o czasie pracy kierowców. Nowelizacją usunięto wątpliwości odnoszące się do możliwości stosowania tego wyłączenia w przypadku równoważnego czasu pracy.

Czas pracy kierowców jest regulowany ustawą z 16.04.2004 r. o czasie pracy kierowców (DzU z 2022 r. poz. 1473), a dopiero w zakresie nią nieuregulowanym należy odwoływać się do przepisów Kp. Tak jest też w odniesieniu do rozkładów czasu pracy. Ustawa zawiera kilka istotnych odrębnych od kodeksowych regulacji w tym zakresie:

• rozkłady czasu pracy kierowcy wykonującego przewóz regularny osób powinny być jednak ustalane na okresy nie krótsze niż 2 tyg.,
• w razie zatrudnienia kierowcy w systemie równoważnym połączonym z systemem przerywanym rozkład powinien zostać ułożony na co najmniej miesiąc.

Czytelnika interesuje jednak art. 11 ust. 2a ustawy, zgodnie z którym rozkładów czasu pracy nie ustala się dla kierowcy wykonującego przewóz rzeczy lub okazjonalne przewozy osób.

Faktycznie, PIP jakiś czas temu wskazywała (pismo GIP nr GNP 302/4560-184/07, DF.2007.221.5), że możliwość nietworzenia rozkładów czasu pracy obejmuje tylko kierowców zatrudnionych w systemie podstawowym. Opinia ta była dosyć odosobniona – wielu ekspertów się z nią nie zgadzało. Przede wszystkim jednak pojawiła się w innym stanie prawnym, gdy nie istniało obecne odesłanie zawarte w art. 15 ust. 6 ustawy (art. 15 odnosi się do systemu równoważnego) do art. 11 ust. 2a (wprowadzono je z początkiem 2012 r.).

Oznacza to pełne i bezdyskusyjne odniesienie zasady nietworzenia rozkładów czasu pracy przy przewozie rzeczy i okazjonalnych przewozach osób również do kierowców objętych systemem równoważnego czasu pracy.

Przy zastosowaniu przez pracodawcę tego rozwiązania kierowca nie będzie musiał z wyprzedzeniem otrzymywać rozkładów czasu pracy. Praca będzie zlecana nawet poprzedniego dnia, co pozwoli zdecydowanie bardziej uwzględnić rzeczywiste zapotrzebowanie na czynności przewozowe realizowane przez kierowcę.

Co istotne, takie rozwiązanie można zastosować jedynie do kierowców, czyli pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy kierowcy. Nie może ono dotyczyć np. specjalisty w wydziale administracyjnym, który wśród wielu obowiązków ma m.in. kierowanie samochodem służbowym. Jak stwierdził Departament Prawny GIP (pismo z 11.08.2008 r., GPP-302-4560-609/08/PE, DF.2008.194.3), inspektor pracy dokonujący czynności nadzorczo-kontrolnych w zakresie przepisów o czasie pracy weryfikuje zgodność organizacji czasu pracy ze szczególnymi rozwiązaniami z ustawy o czasie pracy kierowców tylko wtedy, jeżeli strony stosunku pracy wspólnie uzgodniły taki właśnie charakter zatrudnienia.

Warto pamiętać, że ustawę o czasie pracy kierowców stosują wszyscy pracodawcy w stosunku do pracowników zatrudnionych na stanowisku pracy kierowcy, wykonujących przewóz drogowy (czyli przejazd w całości lub w części, z ładunkiem lub bez, po drodze publicznej przez pojazd przeznaczony do przewozu osób lub rzeczy). Pewnych jej postanowień (np. zobowiązujących do rozliczania czasu pracy, przyjmując również czas przepracowany u innego pracodawcy) nie stosuje się do kierowców pojazdów nieobjętych rozporządzeniem (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 15.03.2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (co do zasady pojazdy do 3,5 t lub przeznaczone do przewozu do 9 osób łącznie z kierowcą; ww. rozporządzenie zawiera także dalsze wyłączenia jego stosowania do niektórych większych pojazdów), ale większa część jej przepisów – w tym m.in. omawiane zwolnienie z obowiązku tworzenia rozkładów – obejmuje nie tylko kierowców „ciężarówek” czy autokarów, lecz również kierowców samochodów osobowych lub mniejszych pojazdów dostawczych.