Zerowy PIT dla pracującego seniora nie przekreśla późniejszego stosowania kosztów twórczych

Nadal obowiązuje zasada, że łączne koszty uzyskania przychodów, określone w art. 22 ust. 9 pkt 1–3 updof (czyli koszty 50%), nie mogą przekroczyć w roku kalendarzowym kwoty stanowiącej górną granicę I przedziału skali podatkowej (art. 22 ust. 9a updof). Oznacza to, że kwota 50% kosztów nie może przekroczyć 120 tys. zł rocznie. Ograniczenie to dotyczy kosztów przysługujących np. z umowy o pracę, zlecenia czy o dzieło, z tytułu:

• zapłaty twórcy za przeniesienie prawa własności wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego,
• opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa stosowania wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego, otrzymanej w pierwszym roku trwania licencji od pierwszej jednostki, z którą zawarto umowę licencyjną,
• korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów lub rozporządzania przez nich tymi prawami (liczy się je od przychodu pomniejszonego o składki emerytalną, rentowe i chorobową, potrącone przez płatnika w danym miesiącu ze środków ubezpieczonego, ustalone od tego przychodu).

Oświadczenie o nowej uldze

Zgodnie z art. 22 ust. 1 pkt 154 updof wolne od podatku pozostają m.in. przychody ze stosunku pracy otrzymane po ukończeniu 60 lat przez kobietę lub 65 lat przez mężczyznę do wysokości 85 528 zł w roku kalendarzowym – pod warunkiem że:

• z tytułu ich uzyskania podatnik podlega ubezpieczeniom społecznym oraz
• mimo nabycia uprawnienia – nie otrzymuje emerytury lub renty rodzinnej.

Pracodawca nie stosuje tego zwolnienia „z automatu”. Pracownik musi mu złożyć sporządzone na piśmie oświadczenie o spełnianiu warunków do konkretnej ulgi, zawierające konieczne pouczenie: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”.

Pracodawca stosuje je najpóźniej od następnego miesiąca po miesiącu jego otrzymania (art. 32 ust. 1g–1h updof). Jeśli więc pracownik złożył w styczniu 2022 r. oświadczenie o spełnianiu warunków do ulgi dla pracującego seniora z art. 22 ust. 1 pkt 152 updof, pracodawca musi zaprzestać poboru zaliczek na PIT najpóźniej od lutego.

Automatyczna „dezaktywacja” 50% kosztów

Koszty twórcze można potrącać w ramach umowy o pracę, zlecenia czy o dzieło. Nie jest dopuszczalne ich stosowanie do przychodów z działalności gospodarczej, kontraktu menedżerskiego, zasiadania w radzie nadzorczej czy pełnienia na mocy powołania funkcji członka zarządu osoby prawnej. Płatnik stosuje je z urzędu, gdy – według jego oceny – wypłaca bądź stawia do dyspozycji zatrudnionego uprawniające do tego przychody, wymienione w art. 22 ust. 9b updof (m.in. z działalności architektonicznej, literackiej, publicystycznej czy artystycznej).

Podatnik, który nie chce z nich korzystać, składa płatnikowi sporządzone na piśmie oświadczenie o rezygnacji z nich. W takiej sytuacji płatnik nie potrąca tych kosztów niezwłocznie jeszcze w tym miesiącu, w którym otrzymał oświadczenie, a jeśli nie jest to możliwe – najpóźniej od następnego miesiąca (art. 32 ust. 7 i art. 41 ust. 11 updof). Oświadczenie to składa się odrębnie w każdym roku kalendarzowym.

Moim zdaniem w okolicznościach opisanych w pytaniu nie jest konieczne złożenie przez pracownika oświadczenia o rezygnacji z 50% kosztów. Co do zasady fakt niepobierania zaliczek na PIT w związku z korzystaniem z ulgi dla pracującego seniora powoduje automatycznie przerwanie stosowania kosztów 50%. Koszty uzyskania przychodów służą ustaleniu podstawy opodatkowania, która w tym przypadku nie występuje (zwolnieniu podlega przychód, nie dochód podatkowy).

Można wrócić do kosztów twórczych

Nie ma przeszkód, aby po wyczerpaniu rocznego limitu zwolnienia od PIT dla seniora 85 528 zł (co w opisanym przypadku nastąpi w II połowie 2022 r.) pracodawca znowu potrącał z przychodów zatrudnionego 50% koszty „twórcze”. Jednak w tej sytuacji – w świetle art. 21 ust. 1 pkt 9aa updof – korzystanie w jednym roku podatkowym z kosztów twórczych (bez znaczenia, w ramach jakiej umowy) oraz z ulgi dla pracującego seniora w zakresie przychodów ze stosunku pracy jest dozwolone w ramach łącznego rocznego limitu 120 tys. zł (art. 22 ust. 9aa updof).

W konsekwencji po wykorzystaniu pełnego limitu zwolnienia dla pracującego seniora pracownik ma prawo wykorzystać jeszcze koszty twórcze w łącznej wysokości do 34 472 zł.

Na temat ulgi dla pracującego seniora czytaj też: "Przewodnik po PIT-0 dla seniorów – Polski Ład" eureka.mf.gov.pl oraz w artykule: Zerowy PIT dla pracującego seniora nie wymaga uzyskania decyzji o przyznaniu emerytury.