Po wakacjach student może zostać bez prawa do świadczeń z NFZ

Własny tytuł do ubezpieczenia

Status ucznia czy studenta nie zwalnia z obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. A że własne ubezpieczenie zdrowotne ma pierwszeństwo przed tym zapewnionym przez rodziców czy uczelnię, zatrudnionemu na etacie automatycznie zmienił się tytuł do tego ubezpieczenia.

Formalnie w sytuacji, gdy członek rodziny ubezpieczonego uzyskuje inny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego (np. podejmuje pracę), ubezpieczony powinien powiadomić o tym płatnika składek, a ten wyrejestrować tę osobę z ubezpieczenia zdrowotnego w terminie 7 dni na druku ZUS ZCNA. Jednak utrata ubezpieczenia zdrowotnego z tego tytułu nastąpi także w razie niedochowania tych formalności.

Zgłoszenie na nowo

Wraz z końcem pracy sezonowej pracodawca musi takiego ucznia czy studenta wyrejestrować z ubezpieczeń. Zachował on ciągłość ubezpieczenia zdrowotnego, o ile zostanie do niego zgłoszony na nowo. Nie zadziała tu automatyzm objęcia tym ubezpieczeniem z tytułu poprzedzającego podjęcie pracy.

Uczniowie i studenci najczęściej korzystają z bezpłatnej opieki zdrowotnej jako członkowie rodziny osoby ubezpieczonej. Aby tak się stało, musi tę osobę zgłosić rodzic lub współmałżonek rodzica. Jeżeli rodzice nie mogą tego zrobić, bo nie mają własnego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego, może to zrobić babcia lub dziadek ucznia/studenta.

Status członka rodziny można jednak zachować maksymalnie do ukończenia 26. roku życia. Po ukończeniu tego wieku studenta może zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego uczelnia. Tak samo jest w przypadku młodszej osoby, która nie ma statusu członka rodziny. W obu przypadkach jest jednak konieczny wniosek osoby uczącej się, bo szkoła nie robi tego z urzędu.

Wiek nie ma znaczenia jedynie w przypadku studenta:

• z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności – ma on status członka rodziny tak długo, jak długo posiada aktualne orzeczenie,
• pozostającego w związku małżeńskim – do ubezpieczenia zdrowotnego powinien go zgłosić współmałżonek (który sam ma ubezpieczenie).

Rodzic powinien zawnioskować o zgłoszenie dziecka do ubezpieczenia zdrowotnego do swojego płatnika składek. Ten ma obowiązek dokonać zgłoszenia na formularzu ZUS ZCNA w terminie 7 dni od dnia powstania uprawnień do ubezpieczenia zdrowotnego.

Wsteczne zgłoszenie

Gdy zdarzy się, że uczeń czy student nie zostanie po wakacjach zgłoszony na nowo do ubezpieczenia zdrowotnego, a będzie chciał skorzystać z opieki zdrowotnej, może uniknąć konieczności pokrycia poniesionych przez NFZ kosztów swojego leczenia. Formalny brak zgłoszenia można bowiem „nadrobić” w ciągu 30 dni od skorzystania ze świadczeń. W takiej sytuacji należy w placówce udzielającej pomocy zdrowotnej złożyć pisemne oświadczenie o prawie do takich świadczeń z NFZ, a następnie dokonać zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego z datą wsteczną.

Czas na „wsteczne” zgłoszenie to 30 dni od dnia skorzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej albo od poinformowania przez NFZ o wszczęciu postępowania administracyjnego w kwestii obowiązku poniesienia kosztów udzielonych świadczeń. Zgłoszenie na druku ZUS ZCNA trzeba złożyć w terminie tych 30 dni, ale w rubryce IV „Data uzyskania uprawnień do ubezpieczenia zdrowotnego” podaje się datę zgłoszenia do ubezpieczenia świadczenia zdrowotnego, "cofając się" przynajmniej do momentu udzielenia świadczenia z NFZ. Oczywiście w tym czasie osoba zgłaszająca członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego musi podlegać obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, a sam członek rodziny - spełniać przesłanki do posiadania tego statusu.

Zlecenie i dzieło nie wyłączają statusu

Opisane zasady nie dotyczą jednak uczniów i studentów, którzy w wakacje dorabiali jako zleceniobiorcy, a nie ukończyli jeszcze 26 lat. Umowa zlecenia dla takiej osoby nie stanowi tytułu do ubezpieczeń społecznych ani do ubezpieczenia zdrowotnego. Podjęcie takiej pracy nie pozbawia więc ucznia/studenta statusu członka rodziny i pozostaje on ubezpieczony przez rodzica czy dziadka.

Analogicznie w przypadku umowy o dzieło, przy czym w tej sytuacji wiek pozostaje bez znaczenia. Tego rodzaju kontrakty nie są objęte składkami na żadne ubezpieczenia.