Małoletni przedsiębiorca nie płaci składek ZUS

Obowiązek ubezpieczeń

Zgodnie z przepisami usus (art. 6 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 1) osoby fizyczne, które na obszarze RP prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Obowiązek taki ciąży zatem na osobie wpisanej do CEIDG, będącej przedsiębiorcą w rozumieniu Prawa przedsiębiorców.

ZUS zwrócił jednak uwagę, że na mocy art. 15i art. 17 Kc małoletni, którzy ukończyli 13 lat, mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, a do ważności czynności prawnej, przez którą taka osoba zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności (art. 11 Kc).

Przedsiębiorca, a jednak nie przedsiębiorca

Według ZUS przepisy Kc regulujące zdolność do czynności prawnych mają znaczenie dla oceny, czy osoba nieposiadająca pełnej zdolności prawnej może uzyskać status przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców (art. 4). Organ powołał się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 22.04.2009 r. (VI Ca 1083/08), z którego wynika, że prowadzenie działalności gospodarczej we własnym imieniu przez przedsiębiorcę wiąże się z dokonywaniem czynności prawnych przekraczających zakres wynikający z art. 14 § 2 Kc i wymaga posiadania przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną pełnej zdolności do czynności prawnych.

Powyższe oznacza, że od momentu rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej do dnia uzyskania pełnoletności małoletni przedsiębiorca nie podlega ubezpieczeniom społecznym i nie ciąży na nim obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne – czytamy w interpretacji.

Bez składek, bo decyzje podejmują rodzice

To, że małoletni nie podlegają ubezpieczeniom społecznym z tytułu „przypisywanego” im prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, a tym samym nie opłacają składek na te ubezpieczenia ani nie korzystają z ulg w ich opłacaniu, określonych przepisami usus oraz Prawa przedsiębiorców, potwierdził też Minister Rozwoju, Pracy i Technologii w odpowiedzi z 3.09.2021 r.(DMP-IV.054.41.2021) na interpelację poselską nr 25416. Nie poparł tego stwierdzenia żadnymi dodatkowymi argumentami.

Z innych fragmentów pisma (w którym minister wypowiadał się w sprawie możliwości założenia firmy przez osobę uczącą się lub osobę małoletnią posiadającą ograniczoną zdolność do czynności prawnych) wynika jednak wniosek nieco inny niż wyprowadzony przez ZUS co do posiadania przez małoletniego statusu przedsiębiorcy – że: posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych nie jest niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczną i nie jest warunkiem uzyskania statusu przedsiębiorcy w świetle art. 431 Kc. Przepis uzależnia status przedsiębiorcy od posiadania przez podmiot zdolności prawnej, natomiast nie formułuje wymogu posiadania zdolności do czynności prawnych.

Z pozostałych wyjaśnień Ministra można wywnioskować, że o braku obowiązku ubezpieczeń społecznych małoletniego przedsiębiorcy przesądza to, iż na dokonywane przez niego czynności wyrażają zgodę jego przedstawiciele ustawowi. Przedstawicielstwo to przejawia się w praktycznie każdej dziedzinie działalności, bo małoletni nie może podejmować decyzji w większości spraw. De facto więc w imieniu małoletniego działalność gospodarczą prowadzi zastępca (przedstawiciel) ustawowy.