Wybór metody ustalania różnic kursowych do celów podatkowych – do kiedy można podjąć decyzję

Dla US to tylko informacja

Przepisy nie wskazują momentu (terminu), do kiedy trzeba podjąć decyzję o zastosowaniu rachunkowej metody rozliczania różnic kursowych (czy też powrocie do metody podatkowej po 3 latach stosowania tej pierwszej). Niewątpliwie jednak musi być ona podjęta ze skutkiem począwszy od pierwszego dnia roku podatkowego (nie można przez część roku rozliczać się według jednej metody, a przez część według innej).

KIS w interpretacji z 3.09.2020 r. (0114-KDIP2-2.4010.165.2020.1.AG) przychyliła się do stanowiska, że ustawodawca nakłada na podatnika jedynie obowiązek poinformowania o wyborze metody rachunkowej w terminie do końca 3. miesiąca roku następnego po roku, w którym pierwszy raz tę metodę zastosowano. Oznacza to, iż spółka, podejmując decyzję o wyborze metody rachunkowej rozliczania różnic kursowych w ciągu 2020 r. ze skutkiem jej zastosowania od początku roku podatkowego, tj. 1.01.2020 r., postąpi prawidłowo.

MF w objaśnieniach podatkowych z 27.09.2019 r. dotyczących zmian w zakresie wyboru formy opodatkowania, oraz innych uproszczeń dla podatników podatku PIT oraz podatku CIT wskazał, że podatnik, który wybrał ustalanie różnic kursowych metodą rachunkową i stosował ją przez cały rok podatkowy, nie traci prawa do tego sposobu rozliczenia, jeżeli nie poinformował o tym w zeznaniu rocznym. Podobnie – w przypadku rezygnacji z rachunkowej metody ustalania różnic kursowych – to, że podatnik nie poinformuje w zeznaniu o tej okoliczności (choć faktycznie stosuje metodę podatkową), nie obliguje go do dalszego stosowania metody rachunkowej.

Możliwa korekta

Informacja składana w zeznaniu rocznym ma więc jedynie charakter deklaratoryjny, nie warunkuje skutecznego wyboru metody rozliczania różnic kursowych. Złożona przez podatnika informacja może być przez niego w późniejszym okresie skorygowana. W piśmie z 2.07.2024 r. (0111-KDIB1-1.4010.277.2024.1.MF) KIS potwierdziła, że w przypadku gdy spółka w zeznaniu rocznym zadeklarowała, iż wybrała metodę ustalania różnic kursowych na podstawie przepisów o rachunkowości, a w rzeczywistości przez cały rok stosowała metodę podatkową i w kolejnym roku dostrzegła swój błąd, może złożyć prawnie skuteczną korektę tej deklaracji.

Organy podatkowe nie zgadzają się natomiast na zmianę – przez korektę deklaracji – podjętej przez podatnika decyzji o stosowaniu określonej metody rozliczania różnic kursowych, np. gdy po jakimś czasie dojdzie on do wniosku, że była dla niego nieopłacalna i korzystniej byłoby stosować drugą metodę.

Jest termin, czy go nie ma

Takie podejście zakwestionował WSA w wyroku z 31.01.2023 r. (III SA/Wa 2221/22). Wyrok dotyczył podatnika, który zrezygnował (po upływie 3 lat stosowania) z metody rachunkowej, zawierając stosowną informację w zeznaniu rocznym, ale potem przemyślał tę decyzję i uznał, że należało jednak pozostać przy tej metodzie. Argumentował, że przepisy determinują jedynie sposób informowania naczelnika US o rezygnacji z metody rachunkowej (ze wszystkimi tego konsekwencjami, tzn. również z możliwością korekty złożonego zeznania). Nie przewidują natomiast żadnego zawitego terminu na deklarację podatnika co do wyboru metody rachunkowej lub rezygnacji z niej, jak to było w stanie prawnym obowiązującym do końca 2018 r., kiedy to podatnik musiał zawiadomić naczelnika US o rezygnacji do końca ostatniego roku podatkowego, w którym tę metodę stosował.

WSA podzielił ten pogląd, orzekając, że ustawodawca (…) nie przewiduje żadnego terminu na złożenie oświadczenia o rezygnacji z metody ustalania różnic kursowych, przewiduje jedynie obowiązki w odniesieniu do tych lat podatkowych, za które metoda wynikająca z art. 9b ust. 1 pkt 2 jest stosowana. Rzeczą podatnika, który zmienia zdanie co do wybranej metody, jest zagwarantowanie, by warunki wynikające z art. 9b updop były spełnione. (…) Organ nieprawidłowo uznał, że warunkiem dokonania korekty jest popełnienie błędu w uprzednio złożonej deklaracji. (…) Skoro ustawodawca nie zawarł ograniczeń w tym zakresie i wprost wskazuje w art. 81 § 1 Op, że prawo do korekty jest wyłączone jedynie wówczas, gdy odrębne przepisy prawa tak stanowią, to nie można wywodzić wbrew treści przepisu, że ustawodawca miał na celu umożliwienie podatnikom korygowania wyłącznie błędów. 

Przywołane orzeczenie jest nieprawomocne, więc w tej sprawie wypowie się jeszcze NSA.

Nie ulega wątpliwości, że decyzję o wyborze metody rozliczania różnic kursowych należy dobrze przemyśleć i najlepiej podjąć na początku roku podatkowego. Czasem jednak dopiero w jego trakcie pojawiają się okoliczności wskazujące, że nie była ona trafna. Wtedy – w świetle przywołanego stanowiska KIS z 3.09.2020 r. – możliwa byłaby jeszcze korekta sposobu rozliczenia (co jednak konsekwentnie wymaga odpowiednich korekt przychodów/kosztów wstecz od początku roku i najlepiej potwierdzenia prawidłowości takiego postępowania we własnej interpretacji indywidualnej). Jeśli jednak podatnik zdecyduje się na taką zmianę po zakończeniu roku i złożeniu zeznania, musi być przygotowany na to, że organy podatkowe ją zakwestionują, a swoich racji trzeba będzie dochodzić w sądzie.

Więcej nt. zasad rozliczania różnic kursowych do celów podatkowych jest mowa w internetowej wersji „Zamknięcia roku 2024”.