Komu przysługują wakacje składkowe

Tylko składki społeczne, na FP i FS

Za ten okres nie będzie również płacił składek na FP i FS, ale te nie podlegają refinansowaniu z budżetu państwa i zapisaniu na jego koncie (art. 16 ust. 4a, art. 17a, art. 17b i art. 32 ust. 2 usus).

W trakcie „ulgowego” miesiąca przedsiębiorca pozostanie w systemie ubezpieczeń społecznych, będzie miał zabezpieczenie w razie choroby, a pokryte przez państwo składki dołożą się do jego przyszłej emerytury. Nie będzie musiał na ten czas zawieszać działalności gospodarczej, wciąż może czynnie działać, osiągać przychody, wystawiać faktury, dokonywać zakupów itd.

Uwaga! Wakacje składkowe nie obejmują:

• składki zdrowotnej, którą trzeba będzie zapłacić w miesiącu korzystania ze zwolnienia (w wysokości stosownej do wybranej formy opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej),
• żadnych składek opłacanych przez przedsiębiorcę za tzw. osoby współpracujące, pracowników, zleceniobiorców czy innych ubezpieczonych.

Uprawnieni przedsiębiorcy

Ulga przysługuje wyłącznie ubezpieczonym wskazanym w art. 8 ust. 6 pkt 1 usus, czyli osobom fizycznym wykonującym pozarolniczą działalność gospodarczą (DG) na mocy Prawa przedsiębiorców (ustawa z 6.03.2018 r. tekst jedn. DzU z 2024 r. poz. 236; dalej Pp) lub innych przepisów szczególnych, w tym wspólnikom spółki cywilnej.

Nie są natomiast do niej uprawnione pozostałe osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność w rozumieniu art. 8 ust. 6 usus:

• wspólnicy jednoosobowej spółki z o.o.,
• wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,
• akcjonariusze prostej spółki akcyjnej wnoszący do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług,
• komplementariusze w spółce komandytowo-akcyjnej,
• osoby prowadzące publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół na mocy Prawa oświatowego (ustawa z 14.12.2016 r., tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 900 ze zm.),
• twórcy i artyści,
• osoby wykonujące działalność w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu ustawy z 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (tekst jedn. DzU z 2022 r. poz. 2540 ze zm.).

Poza ww. osobami z wakacji składkowych nie skorzystają też:

• komornicy – nie są oni bowiem przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej (art. 33 ust. 1 ustawy z 22.03.2018 r. o komornikach sądowych; tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1691 ze zm.),
• osoby prowadzące działalność nieewidencjonowaną, a także korzystające z ulgi na start – z oczywistego powodu – nie odprowadzają one składek na ubezpieczenia społeczne.

Uwaga! Osobę prowadzącą działalność twórczą lub artystyczną albo w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym zgłoszoną do CEiDG ZUS uważa za osobę wykonującą pozarolniczą DG na podstawie Pp lub przepisów szczególnych (tak np. stanowiska ZUS z 10.02.2021 r., DI/100000/43/74/2021 i 22.01.2024 r., DI/200000/43/90/2024). Daje to jej prawo do wakacji składkowych (a także do innych ulg, jak ulga na start i preferencyjne składki).

Na jakich warunkach

Aby osoba fizyczna wykonująca pozarolniczą DG na mocy Pp lub innych przepisów szczególnych mogła skorzystać z wakacji składkowych, musi łącznie spełnić poniższe warunki (art. 17a i 17b usus):

1) w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym planowany miesiąc, za który ma być stosowana ulga, złożyć wniosek o zwolnienie ze składek – wyłącznie elektronicznie za pomocą profilu informacyjnego na PUE ZUS,

2) w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku mieć zgłoszonych do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego lub do ubezpieczenia zdrowotnego nie więcej niż 10 osób; do tego limitu wlicza się też przedsiębiorcę,

3) w ostatnich 2 latach kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku nie osiągnąć w ogóle przychodu z pozarolniczej DG, bądź osiągnąć roczny przychód w co najmniej jednym z tych 2 lat nieprzekraczający równowartości 2 mln euro (o zasadach przeliczenia limitu na złote piszemy dalej),

4) nie wykonywać:

- w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku, oraz

- w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do momentu złożenia wniosku,

pozarolniczej DG jako ubezpieczony na rzecz pracodawcy, dla którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia DG lub jeszcze w poprzednim roku wykonywała – w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy – czynności wchodzące w zakres prowadzonej DG,

5) podlegać ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej DG:

- obowiązkowo – w miesiącu kalendarzowym wskazanym we wniosku do objęcia ulgą, oraz

- obowiązkowo lub dobrowolnie – w miesiącu poprzedzającym miesiąc przekazania wniosku; za dobrowolne podleganie wskazanym ubezpieczeniom uważa się faktyczne odprowadzanie fakultatywnych składek emerytalnych i rentowych,

6) jako płatnik składek dysponować limitem pomocy de minimis w wysokości co najmniej sumy obowiązujących go we wnioskowanym miesiącu kalendarzowym składek na ubezpieczenia społeczne objęte zwolnieniem.

W przypadku osób objętych dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym zwolnienie – po spełnieniu ww. warunków – obejmuje również składkę chorobową, o ile przedsiębiorca podlegał temu ubezpieczeniu w miesiącu złożenia wniosku i w miesiącu poprzedzającym.

Uwaga! Konstrukcja wakacji składkowych i data wejścia w życie przepisów je regulujących powodują, że w 2024 r. przedsiębiorcy będą mogli skorzystać z tej ulgi wyłącznie za grudzień (tzn. w styczniu 2025 nie zapłacą składek należnych za grudzień 2024 r.). Zmienione przepisy obowiązują bowiem od 1 listopada br., a zatem pierwsze wnioski można składać dopiero w listopadzie, wskazując w nich następny miesiąc jako objęty zwolnieniem. Przedsiębiorca, który nie złoży wniosku do końca listopada 2024 r., nie skorzysta z ulgi przysługującej w tym roku.

Nic nie stoi też na przeszkodzie, aby w 2024 r. wystąpić z wnioskiem o wakacje składkowe 2 miesiące pod rząd – w listopadzie oraz w grudniu – i zapewnić sobie dwumiesięczną przerwę w opłacaniu składek na przełomie roku (za grudzień i styczeń). Kolejne zwolnienie będzie wtedy przysługiwać dopiero począwszy od stycznia 2026 r. (o ile przepisy nie ulegną zmianie).

Jak liczyć limit przychodu

Limit rocznego przychodu z pozarolniczej DG w wysokości 2 mln euro przelicza się na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w ostatnim dniu roboczym roku kalendarzowego poprzedzającego rok złożenia wniosku. Ustalając prawo do ulgi w 2024 r. do przeliczenia należy przyjąć kurs ogłoszony w piątek 29.12.2023 r., wynoszący 4,3480 euro (Tabela nr 251/A/NBP/2023). Prawo do wakacji składkowych w grudniu 2024 r. ma zatem przedsiębiorca, którego przychód z DG w co najmniej jednym z lat 2022-2023 nie przekroczył 8 696 000 zł (albo taki, który w tych latach w ogóle nie osiągnął przychodu z DG). Ten sam limit będzie obowiązywał, jeśli przedsiębiorca w grudniu 2024 r. złoży wniosek o przyznanie zwolnienia na styczeń 2025 r.

Co we wniosku

Wnioskując o ulgę przedsiębiorca:

• podaje swoje dane (imię i nazwisko, NIP i PESEL, a jeżeli nie nadano mu tych numerów lub jednego z nich – serię i numer dowodu osobistego lub paszportu),
• wskazuje miesiąc kalendarzowy, w którym zamierza skorzystać ze zwolnienia,
• oświadcza, że na dzień złożenia wniosku spełnia warunki określone w pkt 3 i 4 powyżej, tj. dotyczące wysokości przychodu (ZUS może zweryfikować tę informację występując do Szefa KAS o podanie kwoty rocznego przychodu z pozarolniczej DG uzyskanego przez płatnika składek) oraz wymogu niewykonywaniu działalności na rzecz pracodawcy,
• dołącza zaświadczenia o pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, jaką otrzymał w ciągu 3 lat poprzedzających dzień złożenia wniosku albo oświadczenie o wielkości tej pomocy uzyskanej we wskazanym okresie, bądź o jej nieuzyskaniu w tym okresie,
• podaje informacje niezbędne do udzielenia pomocy de minimis, dotyczące siebie i własnej DG oraz wielkości i przeznaczenia pomocy publicznej otrzymanej na te same koszty kwalifikowane, na które ma zostać przeznaczona pomoc de minimis (dane te można sprawdzić na stronie: sudop.uokik.gov.pl).

Wymienione oświadczenia przedsiębiorca składa pod groźbą odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń (klauzula we wniosku „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej złożenie fałszywego oświadczenia”, zastępuje pouczenie organu).

ZUS pozostawi bez rozpatrzenia wniosek:

• złożony w innym miesiącu niż poprzedzający planowany miesiąc skorzystania z preferencji, bądź
• nierozpatrzony do dnia zgonu przedsiębiorcy.

O rozpatrzeniu wniosku ZUS poinformuje płatnika na jego profilu na PUE ZUS. Pozytywne rozstrzygnięcie nie wymaga wydania decyzji. Decyzja zostanie jednak wydana, jeśli ZUS:

• nie uwzględni wniosku w całości,
• uwzględni go częściowo,
• w wyniku postępowania wyjaśniającego lub kontrolnego wykryje, że przedsiębiorca nie spełnia wszystkich kryteriów zwolnienia.

Wniosek rozstrzygnięty przez ZUS nie podlega wycofaniu ani korekcie.

Wszelka korespondencja ZUS z płatnikiem w sprawach wakacji składkowych będzie się odbywać za pośrednictwem jego profilu informacyjnego na PUE ZUS (art. 36d i art. 36e usus).

Ile dofinansuje budżet państwa

Podstawę wymiaru składek emerytalnej i rentowych przedsiębiorcy za miesiąc korzystania przez niego z wakacji składkowych stanowi najniższa obowiązująca go podstawa tych składek określona w art. 18 ust. 8 lub art. 18a ust. 1 usus, a dla korzystającego z małego ZUS plus –ustalona zgodnie z art. 18c ust. 1 i 2 usus. Wynika to z art. 18d usus.

Rozliczenie ulgi w dokumentacji ubezpieczeniowej

Za miesiąc kalendarzowy objęcia nową ulgą płatnik przesyła, w terminie właściwym dla przekazywania dokumentów ubezpieczeniowych:

• deklarację rozliczeniową ZUS DRA,
• imienny raport miesięczny o składkach finansowanych przez budżet państwa za osobę opłacają składki za siebie,
• imienny raport miesięczny o składkach finansowanych za osobę opłacającą składki za siebie,
• jeśli kogoś zatrudnia – imienne raporty miesięczne za te osoby.

Jeśli przedsiębiorca nie złoży wskazanych dokumentów, zrobi to za niego ZUS (art. 47 ust. 2 oraz art. 47 ust. 2fa i 2ha usus).

Zmiany w innych przepisach

Kwoty składek na ubezpieczenia społeczne, FP i FS zwolnione z obowiązku z ich opłacenia w ramach wakacji składkowych zostały też zwolnione z PIT i ryczałtu ewidencjonowanego (art. 3 i 4 nowelizacji).

Do 365 dni zatrudnienia, wymaganych do nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych, będzie również zaliczany okres finansowania składek za przedsiębiorcę korzystającego z wakacji składkowych, jeśli podstawę ich wymiaru stanowiło co najmniej minimalne wynagrodzenie (art. 5 nowelizacji).