Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu – najnowsze interpretacje ZUS

Od 12.03.2020 r. z powodu zagrożenia koronawirusem zostały zawieszone zajęcia w szkołach, przedszkolach, żłobkach, początkowo na 2 tyg. – do 25 marca, a następnie okres ten przedłużono do 10 kwietnia. Zamknięcie tych placówek oznacza dla pracowników rodziców konieczność zorganizowania opieki młodszym dzieciom, które zostają w domu.

Ustawa z 31.03.2020 o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 568) wprowadza na czas stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii kilka rozwiązań związanych z badaniami profilaktycznymi pracowników.

Wprowadziła je nowelizacja z 31.03.2020 r. wielu ustaw, w tym tzw. specustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, która w przeważającej mierze weszła w życie z tą datą.

Przewiduje je jedna z pozycji rządowej tarczy antykryzysowej – ustawa z 31.03.2020 o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 568; większość jej przepisów weszła w życie z dniem ogłoszenia, czyli 31.03.2020).

Innym rodzajem pomocy jest umorzenie składek, ale nie wszyscy spełniają warunki do tej ulgi.

Ustawa z 31.03.2020 o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 568) uprawnia płatników składek, którzy z powodu rozprzestrzeniania się koronawirusa mają problem z uregulowaniem składek, do ubiegania się o ich odroczenie albo rozłożenie na raty na korzystnych zasadach. ZUS nie będzie bowiem naliczał przy umowach o te ulgi opłaty prolongacyjnej. To opłata doliczana zamiast odsetek w wysokości 50% stawki odsetek za zwłokę obowiązującej w dniu podpisania z ZUS umowy o odroczenie lub układu ratalnego.

Wprowadza je obowiązująca od 31.03.2020 r. ustawa z tego samego dnia, którą zmieniono ustawę z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (dalej specustawa).

Po zakończeniu kwarantanny obcokrajowiec powinien złożyć pracodawcy – w ciągu 3 dni roboczych – oświadczenie stanowiące podstawę przyznania prawa do świadczeń chorobowych. Za marzec 2020 należy w tym przypadku złożyć ZUS RCA, ujmując tylko wynagrodzenie za pracę za okres od 1.03.2020 do 20.03.2020 i ew. „zerowy” ZUS RSA z kodem 331 za okres od 21.03.2020 do 31.03.2020. Pełne wynagrodzenie chorobowe z racji kwarantanny trzeba wykazać w dokumentach ubezpieczeniowych za kwiecień 2020.

Wynika tak z rozporządzenia MF z 27.03.2020 w sprawie przedłużenia terminu do złożenia zeznania o wysokości dochodu osiągniętego (straty poniesionej) i wpłaty należnego podatku przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych (DzU poz. 542).

Jeśli pracownik, zleceniobiorca czy przedsiębiorca traci źródło zarobkowania, musi zostać wyrejestrowany z ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego. W tym samym terminie z ubezpieczenia zdrowotnego zostają też wyrejestrowane osoby, które zgłosił do tego ubezpieczenia jako członków swojej rodziny. W takiej sytuacji zarówno ubezpieczony, jak i członkowie jego rodziny mają prawo do świadczeń opieki zdrowotnej tylko przez 30 dni od dnia wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego.

Uproszczony wniosek jest przeznaczony dla wszystkich przedsiębiorców – niezależnie od sposobu prowadzenia przez nich księgowości.

To jedno z rozwiązań tzw. tarczy antykryzysowej, czyli ustawy z 31.03.2020 o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 568). Większość jej przepisów, w tym te dotyczące PPK, weszła w życie z dniem ogłoszenia, czyli 31.03.2020.

Zakłada je projekt nowelizacji ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (DzU z 2020 poz. 374, w skrócie specustawa), a także niektórych innych ustaw.

Nie można szybko przenieść niepełnosprawnego do innego miejsca pracy, choćby przejściowo, w trybie polecenia pracodawcy. Do tego potrzebna jest pisemna akceptacja pracownika, a więc zmiana angażu na mocy porozumienia stron (aneks) albo wypowiedzenia zmieniającego.

Pracodawca ma prawo żądać od „zdalnego” pracownika pozostawania w dyspozycji e-mailowej i telefonicznej w godzinach pracy pod warunkiem, że dostarczy mu służbowy komputer i telefon. Może też wymagać, aby codziennie komunikował mu wyniki pracy.

Pracodawca nie może zmusić pracownicy do przejścia na urlop wypoczynkowy bezpośrednio po urlopie macierzyńskim czy rodzicielskim. W tym celu ona sama składa dobrowolnie wniosek o wypoczynek, który trzeba uhonorować.

Nie można szybko przenieść niepełnosprawnego do innego miejsca pracy, choćby przejściowo, w trybie polecenia pracodawcy. Do tego potrzebna jest pisemna akceptacja pracownika, a więc zmiana angażu na mocy porozumienia stron (aneks) albo wypowiedzenia zmieniającego.

Pandemia koronawirusa jest groźna nie tylko dla ludzi, wpływa na światowe rynki, w tym na stabilność kursów. Nie ma wątpliwości, że pandemia będzie miała konsekwencje makroekonomiczne, które w mniejszym lub większym stopniu wpłyną na działalność większości polskich przedsiębiorstw w 2020 r. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce podpowiada, w jaki sposób w sprawozdaniu finansowym za rok 2019 poinformować o zagrożeniach kontynuacji działalności jednostki.