Wycena instrumentów finansowych w skorygowanej cenie nabycia. Aspekty praktyczne

1. Wprowadzenie

Wszystkie jednostki pozostające pod rządami ustawy o rachunkowości mają obowiązek wyceny instrumentów finansowych[1] zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych – Dz. U. nr 149, poz. 1674 z późn. zm. – rozporządzenie o instrumentach finansowych. Od wymogu tego mogą się zwolnić jedynie te jednostki, które nie podlegają obowiązkom poddania swego sprawozdania finansowego corocznemu badaniu, gdyż nie spełniają przewidzianych ustawą kryteriów. Rozporządzenie o instrumentach finansowych przewiduje, że niektóre instrumenty finansowe wycenia się w skorygowanej cenie nabycia, zwanej też zamortyzowanym kosztem. Są to:

• zobowiązania finansowe (np. z tytułu kredytu, pożyczki), z wyjątkiem pozycji zabezpieczonych, zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu oraz instrumentów pochodnych o charakterze zobowiązań,
• pożyczki udzielone i należności własne nieprzeznaczone do sprzedaży,
• aktywa finansowe (np. papiery dłużne) utrzymywane do terminu wymagalności,
• składniki aktywów finansowych posiadające termin wymagalności, dla których wartość godziwa nie może być ustalona w sposób wiarygodny.

Skorygowaną cenę nabycia ustala się – zgodnie z art. 28 ust. 8a ustawy o rachunkowości oraz § 3 pkt 12 rozporządzenia o instrumentach finansowych – jako cenę nabycia (wartość początkowa), w jakiej składnik aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych został po raz pierwszy wprowadzony do ksiąg rachunkowych, pomniejszoną o spłaty wartości nominalnej (kapitału podstawowego) i odpowiednio skorygowaną o skumulowaną kwotę zdyskontowanej różnicy między wartością początkową składnika i jego wartością w terminie wymagalności, wyliczoną za pomocą efektywnej stopy procentowej, a także pomniejszoną o odpisy aktualizujące wartość, w przypadku jej utraty.