Zasiłki dla pracowników

Taką zmianę wprowadziła nowelizacja z 11.09.2019 kilku ustaw, w tym o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, Kodeksu postępowania cywilnego oraz o emeryturach i rentach z FUS (DzU poz. 2070, dalej nowelizacja).

Z pensji pracownika, który nie ukończył 26. roku życia, nie pobiera się podatku. Ta ulga nie ma jednak zastosowania do zasiłków z ubezpieczenia społecznego.

Zmniejszenie etatów pracownikom to rozwiązanie, które wdrożyło wiele firm, aby uzyskać dofinansowanie do wynagrodzeń z FGŚP. Takie posunięcie pracodawcy w większości przypadków wpływa na wysokość świadczeń przysługujących pracownikom za czas choroby czy macierzyństwa. W podstawie wymiaru zasiłków uwzględnia się wtedy wynagrodzenie obniżone w konsekwencji obniżenia etatu. Proporcjonalnie mniejsze wlicza się też składniki przychodu wypłacane pracownikom za okresy dłuższe niż miesiąc.

Nieprzepracowanie całego miesiąca przekłada się na wysokość wynagrodzenia. Sposób obliczenia wynagrodzenia za przepracowaną część miesiąca zależy od systemu wynagradzania oraz od przyczyny nieobecności w pracy. Pracownik, który przez część miesiąca wykazuje absencję, oprócz wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku ma prawo również do wynagrodzenia za czas pracy. Obliczenia tej części pensji dokonuje się w przypadku, gdy pracownik ma określone wynagrodzenie w stałej stawce miesięcznej (np. 5000 zł), a także pewne składniki jak premie czy dodatki liczone stałym procentem od podstawy zasadniczej (np. 20% z 5000 zł).

Od 12.03.2020 r. z powodu zagrożenia koronawirusem zostały zawieszone zajęcia w szkołach, przedszkolach, żłobkach, początkowo na 2 tyg. – do 25 marca, a następnie okres ten przedłużono do 10 kwietnia. Zamknięcie tych placówek oznacza dla pracowników rodziców konieczność zorganizowania opieki młodszym dzieciom, które zostają w domu.

Zgodnie z komunikatem Prezesa ZUS z 19.02.2020 (MP poz. 197) kwoty wolne od obowiązkowych potrąceń z zasiłków chorobowych, macierzyńskich, opiekuńczych i świadczeń rehabilitacyjnych od 1.03.2020 do 28.02.2021 wynoszą miesięcznie:

• 532,61 zł – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi oraz należności alimentacyjnych potrącanych na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego (dotychczas 514,31 zł),
• 878,81 zł – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne (np. zaległe kredyty, składki i podatki) wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi (dotychczas 848,60 zł).

Metody te wynikają z ustawy z 2.03.2020 o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (DzU poz. 374, dalej ustawa). Weszła ona w życie następnego dnia po dacie ogłoszenia, czyli 8.03.2020. Niżej omówione przepisy mają obowiązywać maksymalnie przez 180 dni.

Przypadki, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego albo traci do niego prawo, określone są ustawowo (art. 4 ust. 1 pkt 1, art. 6 ust. 1, art. 8, art. 12 ust. 1 i 2, art. 14–17 ustawy zasiłkowej, dalej także ustawa).

Pracownica nabyła prawo do wynagrodzenia za czas choroby od 16.11.2019 do 1.12.2019. Podstawę wymiaru tego wynagrodzenia stanowi jej uzupełnione wynagrodzenie za listopad 2019, określone w umowie o pracę. Wypłacone wynagrodzenie chorobowe za okres od 16.11.2019 do 1.12.2019 (16 dni) mieści się w ramach przysługującego pracownicy limitu wypłaty wynagrodzenia za czas choroby w 2019 (limit 33 dni dla osób, które nie ukończyły wieku 50 lat, art. 92 Kp).

Pracownik, jako ubezpieczony podlegający ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo, nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego (art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej). Okres pierwszych 30 dni trwania tego ubezpieczenia, w którym pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego, nazywa się okresem wyczekiwania. Zasadę dotyczącą tego okresu stosuje się także do wynagrodzenia za czas choroby (art. 92 Kp).

Ustalając podstawę wymiaru zasiłku, premię miesięczną należy doliczać do wynagrodzenia za miesiąc, za który przysługuje, bez względu na datę jej wypłaty.

W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnia się przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za 12 mies. poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 36 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Wynagrodzenie pracownika to jego przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, pomniejszony o kwotę potrąconych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, finansowanych z jego środków, wynoszących w sumie 13,71% podstawy wymiaru składek (art. 3 pkt 3 ustawy zasiłkowej).

Wynagrodzenie za maj 2019 należy uzupełnić do kwoty, którą pracownik otrzymałby, gdyby przepracował pełny miesiąc, z pomniejszeniem o wynagrodzenie za dzień nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Pracownik, który nabył prawo do odprawy emerytalnej w poprzednim miejscu pracy, ale jej nie dostał, i prawo to uległo przedawnieniu, może się ubiegać o wypłatę świadczenia u kolejnego pracodawcy, przechodząc na emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym.

Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub do emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na jedno z tych świadczeń, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości miesięcznego wynagrodzenia. Jeśli już wcześniej ją uzyskał, nie może ponownie nabyć do niej prawa (art. 92¹ Kp).

Na 30.11.2018 stan zatrudnienia w spółce z o.o. przekroczył 20 pracowników, więc w 2019 stała się ona płatnikiem zasiłków z ubezpieczenia społecznego. W maju spółka będzie po raz pierwszy wypłacać zasiłek chorobowy w związku z długotrwałą chorobą jednego z zatrudnionych.

Jakie obowiązki ciążą na niej jako płatniku i jak ujmować wypłaty zasiłków w księgach rachunkowych?

Podstawę wymiaru zasiłków przysługujących pracownikowi stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za 12 mies. kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 36 ust. 1 oraz art. 47 ustawy zasiłkowej).

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego, wypłacanych z ubezpieczenia wypadkowego, stanowi kwota będąca podstawą wymiaru składek na to ubezpieczenie (art. 9 ust. 2 ustawy wypadkowej).

Nie. Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania, zawartą w art. 9 ust. 1 updof, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów zwolnionych z podatku oraz od których zaniechano poboru podatku.

Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 11 ust. 1 updof).

Od 6.06.2018 rodzice, którzy opiekują się dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności (ze wskazaniem konieczności opieki lub pomocy innej osoby) lub o znacznym stopniu niepełnosprawności, uzyskali nowe uprawnienia do zasiłku opiekuńczego.

Wprowadziła je ustawa z 10.05.2018 o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1076).

Od 1.07.2017 obowiązują 2 kwoty wolne od obligatoryjnych potrąceń z zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z tytułu:

• alimentów – 50% najniższej emerytury miesięcznie,
• świadczeń niealimentacyjnych – 75% najniższej emerytury miesięcznie.

Są one dostępne od 27.10.2017. Jak zapewniono w komunikacie zamieszczonym 30.10.2017 na stronie internetowej ZUS, nowe formularze mają być łatwe do wypełnienia, a komunikaty i podpowiedzi zostały napisane prostym językiem.

Nowe druki to:

Za czas niezdolności do pracy trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego lub 14 dni w przypadku pracowników, którzy ukończyli 50 lat, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy (wynagrodzenie chorobowe). Za pozostały okres choroby ma on prawo do zasiłku chorobowego.

Prawo do świadczeń przysługuje co do zasady po okresie wyczekiwania – różnym dla ubezpieczeń obowiązkowych i dobrowolnych, a wysokość świadczeń też ustalana jest w różny sposób – zwłaszcza w przypadku okresu ubezpieczenia krótszego niż 12 miesięcy.

Świadczenia z ubezpieczeń społecznych na wypadek choroby lub macierzyństwa wypłacane są osobom podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu. Ubezpieczenie to jest jedną ze składowych ubezpieczeń społecznych, na które składają się ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe.