Pracownikowi wysłanemu na studia należą się płatne urlopy
Czy taka umowa powinna być sporządzona na piśmie? Jakie obowiązki spoczywają wówczas na pracodawcy? Czy musi pokrywać pełne lub choćby częściowe koszty nauki (czesne), wydatki na przejazdy, noclegi i wyżywienie?
Zaleca się spisanie umowy o podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez zatrudnionego na studiach za zgodą pracodawcy, lecz nie jest to warunek niezbędny do jej ważności i skuteczności.
- Kp – Kodeks pracy
Pracodawca, który zdecydował się na zawarcie takiej umowy, ma obowiązek udzielania pracownikowi, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, urlopów szkoleniowych oraz zwolnień od pracy z całości bądź części dnia pracy na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia na studiach i wziąć w nich udział. Nie musi pokrywać wydatków związanych z nauką (czesnego, kosztów dojazdu, zakwaterowania czy wyżywienia).
Pracownik może podwyższać swoje kompetencje zawodowe z inicjatywy lub za zgodą zakładu pracy albo z własnej inicjatywy. Jeśli strony decydują się na współpracę szkoleniową z inicjatywy lub za zgodą pracodawcy, oznacza to jego większe zobowiązania. Musi udzielić pracownikowi odpłatnych:
- urlopów szkoleniowych w wymiarze: 6 dni dla przystępującego do egzaminów eksternistycznych, egzaminu maturalnego bądź egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe i 21 dni w ostatnim roku studiów na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego,
- zwolnień z całości bądź części dnia pracy na czas niezbędny w celu punktualnego przybycia na obowiązkowe zajęcia na studiach i wzięcia w nich udziału (art. 1031 § 2 i art. 1032 § 1 Kp).
Na tym kończą się jego powinności finansowe w tym zakresie. Zgodnie bowiem z art. 1033 Kp pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie. Nie jest to zatem jego obowiązkiem. Zatrudnionemu zdobywającemu lub uzupełniającemu wiedzę i umiejętności z własnej inicjatywy pracodawca również może przyznać bezpłatne zwolnienia z całości albo części dnia pracy i urlopy bezpłatne w wymiarze ustalonym w porozumieniu stron (art. 1036 Kp).
Co do zasady umowę o podnoszenie kwalifikacji zawodowych za zgodą pracodawcy należy zawrzeć na piśmie (art. 1034 § 1 Kp). Strony powinny w niej określić wzajemne prawa i obowiązki, jednak nie wolno w niej zamieścić postanowień mniej korzystnych dla zatrudnionego niż w art. 102–1036 Kp. Wyjątkowo strony nie muszą spisywać umowy szkoleniowej, jeśli pracodawca nie zamierza zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych (nie chce wprowadzać tzw. karencji).
Kp nie warunkuje więc ważności i skuteczności umowy o podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika za zgodą zakładu pracy od jej zawarcia na piśmie; brakuje tu bowiem zastrzeżenia rygoru nieważności. Umowa szkoleniowa zawarta w innej formie (np. telefonicznie, ustnie) jest ważna, jednak w przyszłości może przysporzyć obu stronom kłopotów.
Przykładowo w razie sporu między stronami co do jej treści trzeba będzie dowodzić faktu zawarcia takiej umowy np. przez świadków czy za pomocą różnych zapisków. Jeśli pracownikowi nie uda się dowieść, że szkolił się za zgodą pracodawcy, nie będą mu przysługiwać płatne urlopy szkoleniowe i zwolnienia od pracy.
Dodatkowo: brak pisemnej umowy o podnoszenie kwalifikacji zawodowych za zgodą zakładu pracy to spora przeszkoda w udowodnieniu prawa do ulgi podatkowej i ubezpieczeniowej, obejmującej świadczenia przyznane pracownikowi przez pracodawcę w związku z pobieraniem nauki. Na tym zaś powinno zależeć zarówno zatrudnionemu (podatnikowi), jak i jego pracodawcy (płatnikowi PIT i składek ZUS).
Gdyby bowiem zgodnie z umową o podnoszenie kwalifikacji zawodowych za zgodą pracodawcy ten ostatni przyznał pracownikowi dodatkowe świadczenia (pokrycie części lub całości kosztów przejazdu, zakwaterowania, podręczników itd.), to korzystałyby one ze zwolnienia podatkowego i składkowego.
ZUS nie podlega bowiem wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracowników, z wyłączeniem wynagrodzeń otrzymanych za czas urlopu szkoleniowego oraz czas zwolnień z części dnia pracy (§ 2 ust. 1 pkt 29 rozporządzenia składkowego).
Ulga w PIT obejmuje natomiast wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, z wyjątkiem wynagrodzeń otrzymywanych za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy oraz czas urlopu szkoleniowego (art. 21 ust. 1 pkt 90 updof).