Niezapłacone zobowiązania likwidowanej spółki nie są przychodem podatkowym

Ministerstwo poinformowało, że we współpracy z PFR prowadzi prace mające na celu przygotowanie korzystnych dla przedsiębiorców rozwiązań.

Wynikają one z dwóch ustaw z:

• 16.04.2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (DzU poz. 695), dalej tarcza 2.0,
• 14.05.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (DzU poz. 875), dalej tarcza 3.0.

W procesie obliczania dochodu podatnik w pierwszej kolejności powinien ustalić, czy dany koszt spełnia definicję „kosztu uzyskania przychodów”. W razie udzielenia twierdzącej odpowiedzi na to pytanie niezbędne jest ustalenie momentu potrącenia tego kosztu. Artykuł poświęcony jest temu drugiemu zagadnieniu i dotyczy podatników CIT, podlegających przepisom updop.

Regulacje te weszły w życie 1.01.2019 i od początku budziły wiele wątpliwości. W liczących 33 strony objaśnieniach „Wykorzystywanie samochodu osobowego w prowadzonej działalności – zmiany w podatkach dochodowych od 2019 roku” odniesiono się m.in. do kwestii limitowania kosztów ubezpieczenia samochodów osobowych.

Wynika to z uchwały NSA z 17.02.2020 (II FPS 4/19). W ustnym uzasadnieniu NSA wyjaśnił, że kwota zadatku bądź zaliczki jest częścią ceny sprzedaży nieruchomości, a więc jest również elementem przychodu z odpłatnego zbycia. Sprzedający może przeznaczyć ją na własne cele mieszkaniowe, nie czekając, aż otrzyma całą należność ze sprzedaży poprzedniej nieruchomości.

Kontrowersje wzbudza ustalanie przychodu pracownika nieodpłatnie lub za częściową odpłatnością korzystającego ze służbowego pojazdu, a ściślej tego, czy kwota przypisywanego mu zryczałtowanego przychodu podatkowego obejmuje również wartość udostępnionego przez pracodawcę paliwa.

Nieodpłatne wykorzystywanie przez pracowników samochodów firmowych na własne potrzeby powoduje powstanie u nich przychodu ze stosunku pracy, podlegającego w danym miesiącu doliczeniu (pozabilansowo, gdyż w ujęciu rachunkowym nie jest to koszt operacyjny jednostki, tj. nie zwiększa kosztów wynagrodzeń wypłacanych pracownikom) do przychodów podatkowych tych pracowników z tytułu wynagrodzenia (art. 12 ust. 1 updof).

Aby udzielić odpowiedzi na to pytanie, należy przyjrzeć się poszczególnym regulacjom updop, updof oraz uzpd.

Najbardziej zrozumiałą i przejrzystą sytuację mają podatnicy CIT. Zgodnie z art. 25 ust. 19 updop zmniejszenia lub zwiększenia dochodu na etapie ustalania zaliczek na podatek dochodowy dotyczą zarówno „zwykłych” miesięcznych zaliczek na podatek, jak i zaliczek kwartalnych, o których mowa w art. 25 ust. 1–1g updop.

Dla celów podatkowych motocykl jest uznawany za pojazd samochodowy (samochód osobowy), co powoduje, że wydatki z nim związane mogą być objęte limitami określonymi w ustawie o VAT oraz w updof i updop.

Jeżeli wydatki poniesione na zakup oraz późniejsze używanie motocykla służą wykonywanym przez przedsiębiorcę czynnościom opodatkowanym, to zasadniczo przysługuje mu pełne prawo do odliczenia VAT. Dla celów VAT motocykl jest jednak uznawany za pojazd samochodowy, o którym mowa w art. 86a ust. 1 ustawy o VAT (patrz ramka), co powoduje, że w odniesieniu do wydatków z nim związanych stosuje się ograniczenie w odliczeniu VAT do wysokości 50% kwoty podatku.

Od 1.01.2020 r. weszły w życie przepisy ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych, które na potrzeby podatku dochodowego (CIT oraz PIT) wprowadziły nowy mechanizm rozliczenia należności nieopłaconej przez nabywcę w określonym terminie. Regulacje te – dotyczące zarówno wierzyciela, jak i dłużnika – nie są jednak nowością, ponieważ rozwiązania przyjęte w ustawach o podatku dochodowym w dużej mierze zostały oparte na tzw. uldze na złe długi, znanej czynnym podatnikom VAT od 1.06.2005 r.

W sposobie rozliczenia „złego” długu na potrzeby obu podatków oprócz wielu podobieństw można zaobserwować istotne różnice.

Usługa Twój e-PIT została wprowadzona ustawą z 4.10.2018 o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 2126). Polega na wypełnianiu zeznań podatkowych przez KAS za pośrednictwem portalu podatkowego, bez konieczności składania przez podatnika jakiegokolwiek wniosku.

Zwolnienie zostało wprowadzone ustawą z 20.12.2019 o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU poz. 183). Zacznie obowiązywać po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w DzU.

Minister potwierdził tym samym prawidłowość stanowiska dominującego wśród sądów administracyjnych (zob. np. wyroki NSA z 11.01.2018, II FSK 3371/15, 8.05.2018, FSK 926/16, czy 21.01.2020, II FSK 576/18), jak również prezentowanego od około roku przez organy podatkowe (np. interpretacje KIS z 29.08.2019, 0112-KDIL3-3.4011.251.2019.1.AA, 10.12.2019, 0111-KDIB1-2.4010.411.2019.2.MZA, czy 31.12.2019, 0112-KDIL2-2.4011.38.2019.1.MM).

Tak wynika z wyroku NSA z 26.11.2019 (II FSK 30/18).

W myśl art. 43 ust. 1 updof podatnicy ustalający dochody z działów specjalnych produkcji rolnej przy zastosowaniu norm szacunkowych dochodu z określonej powierzchni upraw lub jednostki produkcji zwierzęcej (określonych w zał. nr 2 do updof) są obowiązani składać do US – w terminie do 20 stycznia roku podatkowego – deklarację według ustalonego wzoru (formularz PIT-6) o rodzajach i rozmiarach zamierzonej produkcji w roku podatkowym.

Uor nie określa szczegółowo zasad ewidencjonowania oraz rozliczania tej opłaty. Zazwyczaj stanowi ona istotną część sumy opłat leasingowych i na podstawie art. 39 ust. 1 i 3 uor – jako opłata dotycząca przyszłych okresów – jest odpisywana sukcesywnie w ciężar kosztów przez okres trwania umowy leasingu.

Szczegółowe rozwiązania określa KSR 5 Leasing, najem i dzierżawa, który w pkt 5.1 i 5.3 stanowi, że opłatę wstępną rozlicza się przez okres leasingu metodą liniową i obciąża nią równomiernie, w jednakowej wysokości, koszty poszczególnych miesięcy lub kwartałów objętych okresem leasingu, co może wymagać dokonywania czynnych lub biernych rozliczeń międzyokresowych.

Ulga IP Box polega na tym, że podatek dochodowy (PIT lub CIT) od osiągniętego przez podatnika w ramach działalności gospodarczej kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej wynosi 5% podstawy opodatkowania. Kwalifikowanym prawem własności intelektualnej jest m.in. autorskie prawo do programu komputerowego, podlegające ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw, o ile przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej[1].

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 49a updop nie uważa się za koszty uzyskania przychodów dotyczących samochodu osobowego opłat wynikających z umowy leasingu, o której mowa w art. 17a pkt 1 updop, umowy najmu, dzierżawy lub innej o podobnym charakterze, z wyjątkiem opłat z tytułu składek na ubezpieczenie samochodu osobowego, w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 tys. zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy.

Wspomniane konsekwencje powstają w zakresie:

• podatku dochodowego (brak u nabywcy kosztu uzyskania przychodów),
• VAT (dodatkowe zobowiązanie podatkowe u nabywcy i sprzedawcy),
• podatkowej odpowiedzialności osób trzecich, przewidzianej w Op (solidarna odpowiedzialność nabywcy towaru/usługi za zaległości w VAT dostawcy lub usługodawcy).