Niezapłacone zobowiązania likwidowanej spółki nie są przychodem podatkowym
Czy stanowią one przychód do opodatkowania CIT?
Nie, co potwierdzają liczne interpretacje organów podatkowych.
- FP – Fundusz Pracy
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- updof – ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych
- updop – ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych
- Kc – Kodeks cywilny
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
Umorzone zobowiązania, w tym także z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek, z wyjątkiem umorzonych pożyczek z FP, stanowią przychód podatkowy na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 3 updop i art. 14 ust. 2 pkt 6 updof. Przychód ten powstaje w dacie umorzenia. W przypadku zobowiązań z tytułu dostaw towarów i usług (zawierających VAT) przychodem podatkowym jest pełna kwota zobowiązania, zawierająca również VAT (kwota brutto umorzonej wierzytelności). Nie ma znaczenia, czy dłużnik zaliczył to zobowiązanie do swoich kosztów uzyskania przychodów w kwocie netto, czy brutto (wyrok WSA z 10.05.2017, I SA/Gd 345/17, interpretacja KIS z 31.05.2017, 0111-KDIB1-2.4010.99.2017.1.BG).
Jak czytamy w interpretacji KIS z 26.06.2018 (0111-KDIB2-1.4010.188.2018.1.AP), art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a updop dotyczy wszelkiego rodzaju umorzonych (...) zobowiązań (...). W ocenie organu nie ma zatem znaczenia, co jest źródłem takiego zobowiązania. Wg KIS przychód powstaje także, gdy umorzone zobowiązanie nie stanowiło wcześniej kosztu podatkowego z uwagi na to, że w dacie zakupu obowiązywał przepis mówiący, że nie jest kosztem uzyskania przychodów wartość niezapłaconych zobowiązań.
W świetle przepisów Kc umorzenie wierzytelności (wygaśnięcie zobowiązania) może nastąpić poprzez:
- potrącenie (art. 498),
- odnowienie (art. 506),
- zwolnienie dłużnika z długu (art. 508).
Przychód podatkowy u dłużnika powstaje jednak tylko w tym ostatnim przypadku (zob. interpretacja KIS z 14.07.2017, 0114-KDIP2-3.4010.124.2017.1.MC) i to tylko wtedy, gdy zwolnienie z długu ma charakter nieodpłatny.
W myśl Kc do zwolnienia z długu dochodzi na podstawie zawartej między wierzycielem i dłużnikiem umowy, w której wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik takie zwolnienie przyjmuje i w efekcie zobowiązanie wygasa. Do skutecznego zwolnienia z długu, a w konsekwencji wygaśnięcia zobowiązania konieczne jest więc zawarcie odpowiedniej umowy, w której dłużnik zwolnienie przyjmie, tj. wyraża na nie zgodę. Brak zgody dłużnika przekreśla możliwość umorzenia.
Do umorzenia zobowiązania w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 3 updop nie dochodzi w przypadku, gdy następuje jego wygaśnięcie na skutek wykreślenia wierzyciela z rejestru przedsiębiorców KRS. Jest to zdarzenie niezależne od woli dłużnika, nie następuje tu zwolnienie z długu w rozumieniu Kc. Poza tym w momencie wykreślenia z KRS likwidowana spółka przestanie istnieć. Niemożliwe jest zatem przypisanie jej – jako podmiotowi już nieistniejącemu – jakiegokolwiek przysporzenia, a tym samym przychodu z tego tytułu (zob. interpretacje KIS z 5.12.2018, 0114-KDIP2-3.4010.262.2018.1.MC, 19.10.2018, 0114-KDIP2-2.4010.394.2018.2.AS, 23.07.2018, 0111-KDIB21.4010.203.2018.1.AT, i 17.01.2019, 0111-KDIB1-1.4010.491.2018.1.SG).