Limit 15 tys. zł w odniesieniu do wartości transakcji i kwoty z faktury

Wspomniane konsekwencje powstają w zakresie:

• podatku dochodowego (brak u nabywcy kosztu uzyskania przychodów),
• VAT (dodatkowe zobowiązanie podatkowe u nabywcy i sprzedawcy),
• podatkowej odpowiedzialności osób trzecich, przewidzianej w Op (solidarna odpowiedzialność nabywcy towaru/usługi za zaległości w VAT dostawcy lub usługodawcy).

Sankcje te są skutkiem:

1) płatności gotówkowych,

2) zapłaty przelewem na rachunek spoza wykazu podatników VAT prowadzonego przez Szefa KAS (tzw. biała lista),

3) zapłaty z pominięciem obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności (MPP).

Przepisy podatkowe w tym zakresie odnoszą się do kwoty, o której mowa w art. 19 pkt 2 Prawa przedsiębiorców (dalej Pp), czyli do kwoty przekraczającej 15 tys. zł.

Zasadniczo (z jednym tylko wyjątkiem) limit 15 tys. zł dotyczy w przepisach podatkowych wartości transakcji. Tak jest w art. 22p ust. 1 updof i art. 15d ust. 1 updop, mówiących o konsekwencjach zapłaty powyżej 15 tys. zł:

• gotówką (zamiast przelewem na rachunek rozliczeniowy) lub
• na rachunek spoza wykazu podatników VAT, lub
• bez podzielonej płatności, pomimo zawarcia na fakturze wyrazów „mechanizm podzielonej płatności”.

Art. 22p ust. 1 updof i art. 15d ust. 1 updop zaczynają się od słów: Podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy (…) Prawo przedsiębiorców została dokonana (…).

Do Pp odwołuje się art. 117ba Op, mówiący o solidarnej odpowiedzialności nabywcy za zaległości w VAT dostawcy towarów lub usługodawcy, jeżeli zapłata nie została dokonana na rachunek z białej listy[4]. On również uzależnia więc tę odpowiedzialność od wartości transakcji.

Natomiast w przepisach ustawy o VAT, mówiących o obowiązku stosowania MPP i konsekwencjach zapłaty z pominięciem tego obowiązku, limit 15 tys. zł odnosi się do kwoty należności ogółem na fakturze (art. 105a ust. 3 pkt 5, art. 106e ust. 1 pkt 18a oraz art. 108a ust. 1a ustawy o VAT).

Należność ogółem na fakturze

W tym przypadku pojawia się stosunkowo najmniej wątpliwości. Kwota należności ogółem na fakturze jest istotna w zakresie ustalenia obowiązku stosowania MPP i skutków w VAT pominięcia tego obowiązku.

Zauważmy tu, że wspominane art. 22p ust. 1 updof i art. 15d ust. 1 updop odnoszą się do wartości transakcji – także w razie pominięcia obowiązkowego MPP. Jest więc wyraźna różnica między pojęciami użytymi w ustawie o VAT (kwota należności ogółem na fakturze) i w ustawach o podatku dochodowym (wartość transakcji).

Obowiązek stosowania MPP istnieje, jeżeli kwota należności ogółem (brutto) na fakturze przekracza 15 tys. zł, a faktura dotyczy towarów lub usług z zał. nr 15 do ustawy o VAT (wystarczy, że tylko jedna pozycja na fakturze odnosi się do tych towarów lub usług).

Zgodnie z objaśnieniami podatkowymi MF z 23.12.2019 r. (dotyczącymi MPP), jeżeli kwota należności ogółem (brutto) na fakturze:

• przekracza 15 tys. zł, nabywca nie musi opłacać całej faktury w MPP, a tylko kwotę odnoszącą się do towarów i usług z zał. nr 15; W przypadku gdy faktura o wartości brutto powyżej 15 tys. zł będzie zawierała chociaż jedną pozycję (przykładowo na kwotę 3000 zł netto + 690 zł VAT) objętą zał. nr 15, wówczas obowiązek zastosowania MPP będzie dotyczył kwoty równej kwocie podatku z tej konkretnej pozycji, a więc kwoty równej 690 zł. Nie wyklucza to oczywiście możliwości uregulowania w MPP części należności ponad tą objętą obowiązkiem lub całej należności z takiej faktury;
• nie przekracza 15 tys. zł, nabywca nie musi opłacać faktury w MPP; W sytuacji gdy zawarta jest umowa na wykonanie np. usług budowlanych z zał. nr 15, o wartości brutto 30 tys. zł, a zgodnie z postanowieniami umowy wykonawca rozlicza odrębnie trzy etapy wykonanych robót osobnymi fakturami o wartość brutto 10 tys. zł każda faktura, obowiązkowy MPP nie będzie miał zastosowania. W takiej sytuacji wartość transakcji przekracza łącznie 15 tys. zł, jednak do wystąpienia obowiązku zastosowania MPP konieczne jest przekroczenie wartości brutto 15 tys. zł przez kwotę należności ogółem na fakturze.