17 lat funkcjonowania Krajowej Komisji Nadzoru

Nieco historii

Mocą ustawy z 1991 r. została powołana Krajowa Izba Biegłych Rewidentów (KIBR), samorząd zawodowy zrzeszający biegłych rewidentów oraz podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych (sf) i reprezentujący ich interesy. Nadzór nad samorządem powierzono MF. Do zadań KIBR (art. 21 ust. 1 pkt 5) wpisano m.in. sprawowanie nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu przez członków Izby i przestrzeganiem przez nich etyki zawodowej.

Pierwsi biegli rewidenci zostali wpisani na listę przez Komisję Papierów Wartościowych w 1992 r.[2] Byli to – zgłaszający taką chęć – dyplomowani biegli księgowi, którzy przeszli odpowiednie szkolenia. I Zjazd Biegłych Rewidentów odbył się w Warszawie w 1992 r. Uczestniczyło w nim 2002 biegłych. Na zjeździe tym uchwalono m.in. tymczasowe zasady etyki biegłych rewidentów, które w 1996 r. Nadzwyczajny Zjazd zastąpił „zasadami etyki”.

Ustawa z 1991 r. wprowadziła jako odrębne organy KIBR – Krajowego Rzecznika Dyscyplinarnego (KRD) i Krajowy Sąd Dyscyplinarny (wybrano je na pierwszym zjeździe). Natomiast zadanie sprawowania nadzoru realizowała Krajowa Rada Biegłych Rewidentów (KRBR) za pośrednictwem regionalnych oddziałów, na zasadach kontroli koleżeńskiej.

W początkowym okresie działania samorządu kluczowym zagadnieniem było przeszkolenie wykładowców w zakresie metod rewizji finansowej stosowanych na Zachodzie, którzy następnie przeprowadzali szkolenia biegłych rewidentów poświęcone nowym zasadom funkcjonowania zawodu. Problemem, na który zwracano szczególną uwagę podczas szkolenia, a następnie kontroli, było przejście z formuły „orzeczenia z badania” kończącego się odpowiednią decyzją organów podatkowych na formułę ostatecznej „opinii i raportu” wydawanych przez biegłych rewidentów, działających z ramienia podmiotów uprawnionych.

Inny problem stanowiło przekonanie biegłych rewidentów do potrzeby tworzenia dokumentacji badania i egzekwowania tego obowiązku w ramach procedur kontrolnych.

W 1994 r. dotychczasową ustawę (z 1991 r.) zastąpiła ustawa o biegłych rewidentach i ich samorządzie (obowiązywała do 2009 r.). Nie wprowadziła ona istotnych zmian do zasad nadzoru nad wykonywaniem zawodu. Dopiero po IV Zjeździe Biegłych Rewidentów, który odbył się w 1999 r., KRBR powołała Komisję ds. sprawowania nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu i przestrzeganiem etyki zawodowej przez biegłych rewidentów. Przewodniczył jej Tadeusz Pieniążek.

W 2000 r., w ramach nowelizacji ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, nastąpiło wzmocnienie nadzoru sprawowanego przez KIBR. Art. 20 ust. 1 pkt 5 uzyskał następujące brzmienie: do zadań Krajowej Izby Biegłych Rewidentów należy (…) sprawowanie nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu i przestrzeganiem zasad etyki zawodowej przez członków Krajowej Izby Biegłych Rewidentów oraz przestrzeganiem przez podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych przepisów niniejszej ustawy oraz innych przepisów dotyczących samorządu biegłych rewidentów i przepisów dotyczących przedmiotu działalności podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych.

Jednocześnie podmioty uprawnione przestały być członkami samorządu, a dla biegłych rewidentów wprowadzono rejestr (ogół biegłych) i listę biegłych uprawnionych do badania sf.

Znowelizowana ustawa (art. 28) przewidziała też powołanie nowego organu samorządu w postaci Krajowej Komisji Nadzoru, którego zadaniem było organizowanie i sprawowanie nadzoru i kontroli nad należytym wykonywaniem zawodu biegłego rewidenta oraz przestrzeganiem procedur badania (przeglądów) sf przez podmioty uprawnione. Kontrola taka powinna była być przeprowadzana co najmniej raz na 3 lata.

Aby wcielić te zmiany w życie, w 2002 r. zorganizowano Zjazd Nadzwyczajny Biegłych Rewidentów, na którym wybrano pierwszy skład KKN, a także dostosowano dokumenty samorządowe do przepisów znowelizowanej ustawy. KKN działała do końca 2019 r., a jej skład w kolejnych kadencjach przedstawia tabela.